#De Dagdenkers

De Dagdenkers: De Detente tijd (1989-2018) is voorbij


De Dagdenkers: De Detente Tijd (1989 – 2018) is voorbij
door Bernd Timmerman
President
Trump heeft aangekondigd het INF verdrag op te zeggen. In dit Intermediate-Range
Nuclear Forces (INF)-verdrag is vastgelegd dat alle raketten die verder dan 500
kilometer kunnen overbruggen, moeten worden vernietigd. Het betreft
middellangeafstandsraketten die tot 5.500 kilometer hun doelen bereiken.
De
Amerikaanse president Ronald Reagan en de Sovjet leider Michail Gorbatsjov
ondertekenden dit historische verdrag in 1987. Sinds 1 juni 1988 is het in
werking.
Het verdrag
maakte een einde aan een harde politieke strijd van meer dan 10 jaar over de
plaatsing van raketten in Europa.
Het
INF-verdrag is één van de belangrijkste ontwapeningsverdragen. De jaren 80 van
de twintigste eeuw lieten grote spanningen zien tussen de supermachten, de VS en
de USSR. In West-Europa waren er verhitte discussies over de kernwapenrace.
Koude Oorlog op het heetst van de snede. Met echte oorlog steeds op de loer.
In Nederland
liepen spanningen tussen voor- en tegenstanders van plaatsing van kruisraketten
hoog op. Het NAVO-dubbelbesluit voorzag in het stationeren van 572 kruis- en
pershingraketten met een enkele kernlading op het Nederlandse grondgebied. Het
diende als een passende reactie op de plaatsing van SS-20 raketten door de
Sovjet-Unie.
Er wordt
gesproken over dubbel-besluit in 1979 omdat de NAVO de deur opende voor
onderhandelingen met de Sovjet-Unie om tot een verdrag te komen. De
kruisvluchtwapens, Tomahawks, zouden in 5 NAVO landen op 6 verschillende bases
terechtkomen.
Ieder
Nederlander ouder dan 40 jaar kent de term ‘Hollanditis’. Een soort van
pacifistische geuzenlading. Je was voor of tegen plaatsing. Het woord werd
bedacht door de Amerikaanse geschiedkundige Walter Laqueur in 1981 in het
artikel ‘Hollanditis: A New Stage in European Neutralism’. Hij benadrukte dat 
de weerstand tegen kernwapens een virus was dat zich over Europa verspreidde.
In Amsterdam
kwamen in 1981 400.000 mensen op de been in een fel protest tegen de
kruisraketten. Op het Malieveld stonden twee jaar later in Den Haag 550.000
mensen te betogen. En in 1985 nam minister-president Ruud Lubbers van het
‘Komitee Kruisraketten Nee’ 3,7 miljoen protesthandtekeningen in ontvangst. De
Tweede Kamer ging uiteindelijk akkoord met de komst van de
middellangeafstandswapens.
Na de val
van de muur in 1989 doofde de koude oorlog uit en verdween snel de wereld van de
twee supermachten. Nieuwe vijanden dienden zich aan. Na bijna 30 jaar van min of
meer dooi is de detente over en uit
Met de
agressieve Russische politiek rond de Krim, de nieuwe Amerikaanse
buitenlandpolitiek van Trump, de acties van geheime diensten, de propaganda door
trollen met cyberoorlogen en de andere grote macht China met de geo politieke
expansie, lijkt het erop dat er een nieuwe fase van de koude oorlog is ontstaan.
De vraag is
of het éénzijdig opzeggen door Trump gaat leiden tot ook weer een nieuwe
nucleaire wapenwedloop en wat de gevolgen zijn voor de eenheid binnen de NAVO.
Daarnaast zal de Europese Unie sneller op eigen internationale politieke benen
moeten gaan staan.
Het tijdperk
van de post koude oorlog is beëindigd. We kunnen spreken van een detente in de
periode 1989 – 2018 die met het opzeggen van het INF verdrag formeel wordt
beëindigd. Als Trump zijn plannen doorzet is dit het einde, maar eigenlijk is
deze nieuwe tijd al aangebroken.
De schuld
alleen in de schoenen schuiven van Donald Trump, is in dit opzicht te makkelijk.
Xi Jingping
wil niet alleen economische wereldmacht, maar ook militaire en geo politieke.
Poetin is de neo Tsaar die door een nationalistische politiek te voeren de
Russen vijanden geeft om zo weer de plek, ook militair, op het wereldtoneel te
heroveren. De Amerikaanse buitenlandse politiek is wispelturig. Agressief
economisch beleid (tegen iedereen en alles), wat isolationisme, hard tegen
Europa, maar ook (dreigen met) interventies.
De Koude
Oorlog is terug, de detente is voorbij. Met de traditionele sprekers van de VS,
Rusland en China. Een nieuwe wapenwedloop is ook niet uitgesloten, mede omdat de
belangen, invloed en macht van het militair-industrieel complex nog steeds
bijzonder groot zijn.
De Europese
Unie en de NAVO hebben zware keuzes voor de boeg. In hoeverre willen en worden
de EU en de samenwerkende landen binnen de NAVO meegezogen in een deze nieuwe
koude oorlog, tevens met een nieuwe vorm van invloedrijke cyber-aanvallen?
Het is van
belang dat de EU een eigen beleid en politiek gaat voeren. Europese landen
zullen vaart moeten maken om een buitenlands beleid te creëren. Gericht op het
traditioneel bevorderen van democratie en mensenrechten, het stimuleren van
vrije en eerlijke internationale handel, maar des te meer ook op het garanderen
van vrede,  veiligheid en ontwapening.
De Europese
Unie komt in een stadium terecht van politieke volwassenheid omdat het leunen op
en volgen van alleen de VS een kwetsbare en onzekere strategie is.
Naast alle
grote crises (klimaat, financiële, armoede, terrorisme, water, etnische,
religieuze, morele, natuur, dierenuitbuiting, moderne slavernij, overbevolking,
voedsel enz) is de grote traditionele crisis der crises terug van weggeweest. De
Koude Oorlog in een nieuwe jas met oude spelers. De Europese Unie is
belangrijker dan ooit om oude agresieve grootmachten in het gareel te houden.

 

De Dagdenkers: De Detente tijd (1989-2018) is voorbij

De Nachtdenkers: De columnist als muurhagedis

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *