#Analyse & Commentaar

Analyse: Zwitsers stappen uit onderhandelingen over verdrag met EU maar de realiteit wint het van de schijn

door Peter-Vincent Schuld

Zwitserland heeft zich teruggetrokken na 7 jaar onderhandelingen met de Europese
Unie om alle bestaande akkoorden om te zetten in een verdrag dat de bestaande
akkoorden moest vervangen, aflopende akkoorden om te zetten in nieuwe bestendige
afspraken en een nieuwe raamwerk tot stand moest brengen in de verhoudingen
tussen Zwitserland en de Europese Unie. De Europese Unie heeft geen zin om
energie en tijd te steken om aflopende akkoorden zoals een handelsakkoord over
medische technologie bij te houden. Het Zwitsers bedrijfsleven is er niet mee
opgezet omdat ze nieuwe barrières tegemoet zien om met de rest van de Europese
Unie zaken te doen. Vrachtwagenchauffeurs zullen  blijven klagen over de
wachttijden aan de grens en de papierhandel waarmee te te maken krijgen. Uit
kringen van transportondernemingen horen we nu al dat kleinere vrachten gewoon
in een bestelbusje worden gezet en dat daarmee gewoon als “grensverkeer” mee de
grens over wordt gereden omdat ze geen zin hebben in al die formaliteiten. 

ndelsbelemmeringen leiden tot hogere prijzen in de Zwitserse
supermarkten zoals hier bij de Migros in Neuhaus, nabij Schaffhausen,
Zwitserland Foto: © Peter-Vincent Schuld

Vanuit Bern is de klacht naar de Europese Unie ” we moeten onze mond houden en
gewoon doen wat “Brussel” zegt”. Uit Europa klinkt de klaagzang dat ze Zwitsers
“hautain” zijn en “lastig doen om alleen maar lastig te doen”.  Wie de oude tijd
nog heeft meegemaakt van de Zwitserse grensovergangen kan zich wellicht het
irritante gedrag van Zwitserse grenswachten herinneren. Uw verslaggever althans
zeker wel als hij weer eens op reportage moest.

Reclame voor het Zwitsers horlogemerk Rolex in Andorra La Vella, Andorra Foto:
© Peter-Vincent Schuld

Enfin. Zwitserland. Uw Zwitsers uurwerk zal wel blij zijn om weer thuis te wezen
als u de grens met dit alpenland oversteekt. Nee, Zwitserland is geen lid van de
Europese Unie, Nee, Zwitserland heeft op dit moment ook niet de ambitie om lid
te worden. Nee, Zwitserland behoort niet tot de Europese Economische Ruimte
zoals buurland Liechtenstein.

Beeld uit het jaar 2000 Frans-Zwitserse grensovergang bewaakt door
Zwitserse grensbeambten. Zwitserland is thans onderdeel van Schengen. Foto:
© Peter-Vincent Schuld

Ja, Zwitserland is wel lid van het Akkoord van Schengen dus er is een vrij
verkeer van personen. Maar deel uitmaken van de interne markt van Europa,
waarbij allerhande rechtsregels horen die een eerlijk speelveld tot stand
brengen, dat zit er niet in. U kunt het vergelijken met een voetbalveld waarvoor
de ene ploeg er andere spelregels gelden dan voor de andere ploeg. Dat is een
oneerlijk speelveld. De Europese Unie en Zwitserland komen er dus niet uit.
Zaken als onbeperkt toegang voor EU-burgers tot de Zwitserse arbeidsmarkt
veroorzaakt bij de Zwitsers de angst dat hun sociale zekerheidsstelsel onder
druk komt te staan en dat er een situatie tot stand komt waarbij de relatief
hoge lonen in Zwitserland tot het verleden zouden gaan behoren. Met name in de
grote Zwitserse conservatieve volkspartij SVP heerst er grote weerstand. De roep
uit het bedrijfsleven om toch maar tot afspraken te komen omdat de van export
afhankelijke bedrijven vrezen voor de economische gevolgen voelen zich
buitenspel gezet. Als we de Zwitserse nationale en kantonale politiek bekijken,
en we kijken naar het electoraat dan kent Zwitserland een vrij sterk
conservatief kiezerspubliek. In Zwitserland zit men niet te wachten op strengere
regels inzake staatssteun aan bedrijven. Immigratie is en blijft een heikel
punt.

Reclame voor ijsjes van Nestlé in Malbun, Liechtenstein, het land da t
wel lid is van de Europese Economische Ruimte Foto: ©
Peter-Vincent Schuld

Zwitserland kent namelijk nogal wat grote bedrijven die wereldwijd en dus
ook in de Europese Unie actief zijn. Denkt u maar aan Nestlé of farmagigant
Novartis. Europa en de Zwitsers zijn beiden met de hakken in het zand gaan
staan. Zwitserland, van huis uit bekend om haar zogenaamde “neutraliteit”, zegt
aangetast te worden in haar soevereiniteit. Maar de vraag is of dat wel waar is.
Zoals we al eerder schreven absolute soevereiniteit  bestaat niet vanaf het
moment dat je akkoorden sluiten met andere landen. Je bent dan als land gebonden
aan de gemaakte afspraken. Derhalve is de Zwitserse opstelling eerder een
signaal naar het eigen electoraat met de boodschap “zie je wel hoe sterk we in
onze schoenen staan?”.

Kantoor van de Zwitserse farmareus Novartis in Vilvoorde, België Foto:
© Peter-Vincent Schuld

Zwitserland kent een wat meer directe democratie doordat tal van moeilijke en
lastige vraagstukken die moeten worden voorgelegd aan de bevolking middels een
referendum. Zoals Duitsland en Oostenrijk deelstaten kennen, kent Zwitserland
kantons die redelijk autonoom kunnen opereren binnen de kaders van de grondwet.
Zwitserland is een wat apart land, ondanks dat het sinds 2002 pas lid is van de
Verenigde Naties heeft het land sinds jaar en dag tal van VN-instellingen op
haar grondgebied zien vestigen.

Kantoor van UNHCR in Geneve, Zwitserland Foto: © Peter-Vincent
Schuld

Van  vluchtelingenorganisatie UNHCR tot en met de de Wereldgezondheidsorganisatie
WHO.  Europese organisaties zoals de UEFA (voetbal), EBU (Europese Omroepunie)
en de Europese Organisatie voor nucleair onderzoek CERN zijn allemaal in
Zwitserland gevestigd.

Europees Centrum voor Nucleaire Research in Geneve, Zwitserland Foto:
© Peter-Vincent Schuld

Het is een op en top Europees land, maar is zeer huiverachtig om haar
neutraliteit te verliezen. Het was in 2000 al een aderlating voor de Zwitsers
toen ze onder internationale druk van de Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling en de Europese Unie , onder meer van het absolute
bankgeheim moesten laten vallen en gedwongen werd bronbelasting in te voeren
voor spaargelden.

Kantoor van de Private Bank Switzerland in Geneve, Zwitserland Foto:
© Peter-Vincent Schuld

iets waar ook EU-lidstaten als Luxemburg en Oostenrijk met veel tegenzin aan
moesten geloven. Deze ontwikkeling is de relatie tussen de Europese Unie en de
Zwitsers niet ten goede gekomen.


Addertje onder het gras

Maar wie zegt dat Zwitserland de samenwerking met de Europese Unie een halt toe
heeft geroepen zit er naast. De loopgang van de deeltjesversneller van het Cern
in Genève loopt deels over Frans grondgebied. Een bilaterale afspraak tussen
Frankrijk EU) en Zwitserland.


Beeldmerk van de internationale Bodensee Konferenz
Beeld © IBK

Maar nog veel interessanter is de Bodensee Conferentie. De nationale regering van
Zwitserland onder leiding van premier Parmelin kan wel van alles lopen roepen en
zich terugtrekken uit de onderhandelingen, maar Parmelin vergeet al dan niet
opzettelijk te vertellen dat de Zwitserse kantons ook zelfstandig wat in de melk
te brokkelen hebben.  Jaarlijks vindt er de Internationale Bodensee Konferenz
plaats.

haven van Lindau (Duitsland) waar
een ferry met voetpassagiers aankomt uit Zwitserland

Een meeting waarin de Duitse en Oostenrijkse deelstaten en de Zwitserse kantons
die gelegen zijn aan de Bodensee met elkaar spreken over grensoverschrijdende
samenwerking. Of dat nu om reddingsbrigades gaat, of om versterking van de
economische samenwerking en de infrastructuur. Het landsbestuur in Bern kan
mekkeren wat ze wil, op het niveau van de deelstaten en de Zwitserse kantons
heeft men geen oren naar wat de regering in hoofdstad Bern denkt of vindt. Het
grappige? De organisatie Bodensee Konferenz wordt mede betaald uit bijdragen van
de Zwitserse nationale regering, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
en het de EU Interreg programma’s (grensoverschrijdende samenwerking). Als we
eerlijk zijn dan willen de EU en Zwitserland hum huiden zo duur mogelijk
verkopen. Met het afblazen van de de verdragsonderhandelingen is er geen
definitief einde gekomen aan de Zwitsers-Europese samenwerking.  Zie hier het
verschil tussen politiek en realiteit.

Zwitserse ambassade en Zwitserse permanente vertegenwoordiging bij de
Europese Unie aan het Luxemburgplein in Brussel, België Foto: ©
Peter-Vincent Schuld

Oh ja, de permanente diplomatieke vertegenwoordiging van Zwitserland bij de EU
(zeg maar de Zwitserse ambassade voor wat betreft EU zaken) blijft overigens ook
gewoon bestaan aan het Luxemburgplein in Brussel. Het is maar dat u het weet.

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *