Auteursrecht als wapen tegen nepnieuws en als bescherming van de vrije nieuwsgaring: Nooit buigen voor bedreigingen, smaad, criminelen en de overheid!

door Peter-Vincent Schuld

Een trouwe en bezorgde lezer Marthe Bekens uit Amsterdam, in wiens facebookgroepen met regelmaat links naar onze artikelen te vinden zijn, werd via haar leden gewezen op het gegeven dat uw hoofdredacteur redelijk streng het auteursrecht handhaaft. In de praktijk heeft dit nogal wat polemiek veroorzaakt.Iedereen kent het begrip “auteursrecht” en het “©” teken, maar waarom bestaat dit? Wat is het belang van het auteursrecht in het algemeen en in relatie tot de journalistiek in het bijzonder. In dit stuk gaan we hier nader op in. Er is namelijk een hoop te vertellen, een hoop misverstanden weg te nemen en een hoop nepnieuws te bestrijden. In de praktijk zie je dat de ene op piraterij betrapte internetgebruiker de andere internetgebruiker ophitst Maar illegaal gebruik van het werk van anderen is gewoon diefstal en blijft diefstal. Als iemand aan uw eigendom komt staat u ook op uw achterste benen.

Inleiding

We zijn gewend in onze samenleving om een zekere ordening aan te brengen middels wetgeving. We kennen allemaal het tot uit en treuren en uitgemolken citaat van Lucebert “Alles van waarde is weerloos”. Dat geldt zeker voor het intellectuele eigendom. Het is niet “stoffelijk” zoals een fiets, een magnetron of een camper. Maar het heeft wel degelijk waarde,  in economisch opzicht. In moreel opzicht, maar ook sociaal.  Het illegaal gebruik van intellectueel eigendom, een familie waar ook het auteursrecht onder valt, is niets meer en niets minder dan diefstal. Het auteursrecht, ingebed in de auteurswet, zijn democratisch tot stand gekomen regels die creatieven zoals kunstenaars, tekenaars, ontwerpers, fotografen, schrijvers, journalisten, architecten componisten, wetenschappers en alle andere creatieven doen beschermen tegen diefstal van hetgeen hun brein heeft voortgebracht. Het auteursrecht ontstaat van rechtswege immers, artikel 5.2. van de Berner Conventie stelt dat er een “formaliteitenverbod” is om zodoende geen drempels tot stand te brengen.

Stukje politieke hypocrisie
De Nederlandse politieke partij CDA maakte in 2006 het geschrift “alles van waarde is weerbaar”. Nou moeten we dat even met de nodige terughoudendheid bekijken en het wat als “hypocriet” bestempelen. Immers het CDA was een koploper in het illegaal gebruik van journalistiek onafhankelijk gemaakt beeld voor politieke doeleinden” en minimaal één veroordeling door de Rechtbank in Breda is hiervan het gevolg geweest toen een foto van fotojournalist Ad van Hasselt voor politieke doeleinden op het medium “Flickr” werd gebruikt door het CDA. (foto)journalist/uitgever van de krant Mooi Boxtel kwam in aanvaring met het CDA Twenterand dat een foto van hem stal, na vele jaren van getouwtrek vond er een schikking plaats, waarbij het CDA Twenterand in de correspondentie ook nog eens keihard loog. Er liggen noch een fikse aantal dossiers om door de rechter behandeld te worden Toch heeft de partij zich in de politieke praktijk sterk gemaakt voor auteursrechtelijke bescherming. Maar als organisatie is er een stevige geschiedenis van interne hypocrisie. “Fatsoen moet je doen” was ooit een slogan van het CDA, klaarblijkelijk een inhoudsloze kreet voor zuiver electorale redenen. Inwendig schort het er aan.

Mozart en het creatieve individu

Ik haal het voorbeeld keer op keer aan. Kent u de film over het leven van Mozart? Hij stierf zo arm als maar zijn kan. Hij werd in een herbruikbare kist, gewikkeld in een laken naar een armengraf gebracht. Ongebluste kalk er overheen. En “doei” tegen een van de grootste componisten aller tijden. Nog steeds kunnen creatieven “waaronder componisten doei” zeggen tegen hun wettelijk toekomende vergoedingen omdat hun werken gewoon “gejat” worden. Een onrechtvaardigheid van de bovenste orde.

Dit is natuurlijk sociaal en economisch gezien pure onrechtvaardigheid. De grote boze wereld staat er vaak niet bij stil dat creatievelingen ook moeten eten, drinken en moeten middelen moeten hebben om hun creaties tot stand te brengen. Er wordt vaak met afgunst gekeken naar grote producers en DJ’s die de wereld overvliegen in privévliegtuigen of cineasten die in enige weelde leven, maar zij worden betaald omdat zij iets gepresteerd hebben dat bij veel mensen in de smaak viel en dit in de vorm van rechten. Er zijn natuurlijk ook de nodige kunstenaars die in “armoede” leven. Immers een hoop creatieven vallen niet in de smaak bij het grote publiek of zij zijn zakelijk en juridisch zo slecht onderlegd dat zij niet de gelden aanspreken waarop zijn krachtens het auteursrecht recht op hebben. Veel creatieve geesten zijn bovendien kwetsbare geesten die soms in een “andere wereld” leven, maar ze hebben recht om fatsoenlijk behandeld te worden. U steelt toch ook niet bij de groenteboer of de supermarkt? Waarom zou u wel stelen van een creatieveling? Geen normbesef?

Geschiedenis

Wat betreft de kunst en de cultuur is Frankrijk altijd een richtinggevend land geweest. Dat is niet van de laatste jaren, maar van de laatste eeuwen. Parijs is niet voor niets de stad waar tal van kunstenaars met inbegrip van de Nederlandse schilder Corneille naar toe trokken. Vincent van Gogh vond zijn inspiratie in het Zuid-Franse Arles en verloor zichzelf in de absynth. Nooit had de wereld enige verlichting en “verluchting” gekend als er geen schrijvers en denkers/filosofen waren geweest die hun gedachten aan het papier toevertrouwden. Parijs is de stad van de creativiteit en de creatieve vrijheid. Mode-ontwerpers en modehuizen. Frankrijk, bakermat van het verlicht denken en in vrijheid denken. Dit zijn elementaire Franse waarden. Jammer dat de Franse kernbegrippen “Egalité, Liberté en Fraternité niet ooit aangevuld werd met “Créativité.  Zonder “Liberté, geen “Créativité”. Het is ook mede daardoor dat de aanslag op de redactie Charlie Hebdo ook dubbel zo zwaar insloeg in het hart van Frankrijk. Frankrijk eert haar grote kunstenaars van staatswege ook als ze wegvallen.  De Frans-Armeense zanger Charles Aznavour viel een laatste groet ten deel in het bijzijn van de president op de binnenplaats van het Hotel des Invalides waar ook de de Franse militairen geëerd worden die onder oorlogsomstandigheden vielen en waar de grote Franse staatslieden en presidenten hun laatste groet kregen. Zij allen werden op de schoudrs weggedragen onder de klanken van de Marche Funèbre van Chopin. Zanger Johnny Hallyday geboren als Jean-Philippe Smet (Belgische vader, Franse moeder) viel een grootse uitvaart ten deel die een hoop rouwende Fransen op de been bracht en zelfs de Franse president Macron naar de kerk bracht en een woord sprak tot de rouwende geïnviteerden dat live te volgen was op de schermen die buiten de kerk stonden opgesteld. Zelfs de Nederlandse schilder Karel Appel overleden te Zürich en de Amerikaanse zanger Jim Morrison van de Doors vonden graf op de Parijse begraafplaats Pére Lachaise in Parijs, waar ook de legendarische zangeres Edith Piaf haar laatste rustplaats vond.

Frankrijk ontvouwde bijna twee eeuwen terug al regelgeving om de creatieven te beschermen tegen piraterij en illegaal publicerende “roofridders”. Frankrijk erkende al zeer snel de importantie van creativiteit als één van de primaire fundamenten onder haar samenleving en het land ging met allerlei andere landen bilaterale verdragen aan om de rechten van creatieven over en weer te beschermen. Nadat er een wirwar van verdragen ontstond waarin de bescherming van creatieven en hun werken werden geregeld kwam er in 1886 de Conventie van Bern die destijds ondertekend werd door Frankrijk, België, Zwitserland, Duitsland, Spanje en Tunesië. Thans zijn 187 landen toegetreden tot de Unie van Bern en zijn de twee toezichthoudende bureaus te Bern en te Parijs samengevoegd tot de World Intellectual Property Organization in Genéve.  In Nederland kwam de Auteurswet in 1912 tot stand en wordt tot op de dag van vandaag telkenmale aangepast, door nieuwe Europese verordeningen en richtlijnen die de rechten van de makers in verbeterde mate beschermen, zeker in de digitale omgeving.

“Het lijkt wel of de Fransen een vooruitziende geest hadden. Immers het aandeel “intellectueel eigendom” in de economie is nog nooit zo groot geweest.Dat begint al bij de software van uw computers dat ook deze auteursrechtelijke bescherming kent. Auteursrecht in de Europese Unie is middels wetgeving voor een aanzienlijk deel gelijkgesteld in het streven naar rechtseenheid om zo de creatieven te beschermen. Immers de creatieven worden terecht door wetgever gezien als de “kwetsbare” partij. Overigens alle Europese regels zijn pas van kracht geworden, nadat deze door de Europese Raad en bij verdragen, na ratificatie door de nationale parlementen zijn goedgekeurd. Hiermee wordt door Europa ook een vuist gemaakt tegen tech-giganten als Facebook en Google die trachten waardevolle content gratis te verwerven dan wel hun gebruikers te faciliteren in het gebruik daarvan. Deze tech-giganten worden door de Europese Commissie hard aangepakt middels wetgeving om de vrijheid van meningsuiting, de privacy maar ook de creatieve content te beschermen. Onder druk van de Europese Commissie en de nieuwe wetgeving worden grote techbedrijven als Google verplicht zich harder en daadwerkelijk in spannen tegen piraterij.Sinds enkele dagen biedt Google extra juridische informatie over het auteursrecht aan.

De belangrijkste grondregels
Artikel 1 van de Nederlandse auteurswet vertelt, (eenvoudig uitgelegd)  dat makers (rechthebbenden) dan wel rechtverkrijgenden de exclusieve bevoegdheid hebben om te beslissen wie er openbaar mag maken en onder welke voorwaarden.  Artikel 27 van de auteurswet vertelt  dat een inbreuk plegende partij, dus iemand die onrechtmatig / illegaal openbaar maakt schadeplichtig naar de auteursrechthebbende. Art 25 Auteurswet stelt zij die inbreuk maken op de persoonlijkheidsrechten van een auteursrechthebbende (verminking van het originele werk, geen naamsvermelding etc.) eveneens schadeplichtig zijn naar de auteursrechthebbende. Ook een krantenartikel of een artikel uit een tijdschrift o.i.d. mag je ook niet zomaar opnieuw publiceren, zulks heet een verzamelwerk, waarbij de uitgever, de schrijver, de fotojournalist of de tekenaar allemaal het recht hebben om los van elkaar hun auteursrechten uit te oefenen. In een zaak van de Nederlandse Dagblad Pers tegen de Provincie Flevoland heeft het Hof in Leeuwarden een arrest geveld, dat dit verbod en gebod gerespecteerd dienen te worden.

De Hoge Raad der Nederlanden heeft in de jaren negentig van de vorige eeuw nog eens de definities van het citaatrecht vastgesteld. Helaas zijn veel rechtbanken en gerechtshoven, maar ook advocaten, dit arrest vergeten waardoor er foutieve jurisprudentie door rechtbanken anders dan de Hoge Raad tot stand is gekomen.

Het Europees Parlement stemde vorig jaar vóór een nieuwe wet die auteurs beter doet beschermen. Gelukkig want dat is hard nodig. Deze richtlijn wordt nu geïmplementeerd in de nationale wetgevingen van de Europese lidstaten. Het platform makers had al geruime tijd actie gevoerd voor verbeteringen van de auteurswet met de slogan “Makers wil je niet breken”.

Auteursrecht in de journalistiek

De Nederlandse Vereniging van Journalisten lanceerde ook al eerder een campagne “Journalistiek” heeft een prijs en deelorganisatie NVF de actie “Fotojournalistiek heeft een prijs”. Ja, journalistiek bedrijven en met name goede journalistiek bedrijven kost geld.
Met de komst van het internet is “online” intellectueel eigendom met inbegrip van journalistieke werken nog nooit zo makkelijk onrechtmatig c,q, wederrechtelijk toe te eigenen en te misbruiken geweest . Dat zagen we al met de illegale download torrent sites waar er volop piraterij plaatsvond met films en muziek. Inzake nieuwsmedia was en is dit niet anders Foto’s, verhalen, complete pdf’s van kranten verschenen online. Het auteursrecht stelt de zelfstandige (foto)journalist niet alleen in staat om te voorzien in het levensonderhoud, het stelt de (foto)journalist ook in staat om te voorzien in nieuwsgaring en het plegen van research en zulks zorgvuldig te doen. Een lokale correspondent heeft natuurlijk veel minder kosten dan een (foto)journalist die voortdurend op pad is buiten zijn habitat en veelvuldig reist. Correcte en zorgvuldige nieuwsgaring is noodzakelijk. Immers de journalistiek is de waakhond van de democratische rechtsstaat. Indien dit niet zorgvuldig geschiedt komen er foutieve, onvolledige nieuwsberichten,  duidingen of gewoon nepnieuws van en rond (actuele) gebeurtenissen in de wereld. Die foutieve berichtgeving gaat een eigen leven leiden die ver van de feiten staat.

Op het moment dat er beeld of tekst van een (foto)journalist illegaal wordt aangewend, is dit feitelijk diefstal en wordt de foto(journalist) benadeeld in zijn praktijk tot nieuwsgaring hetgeen schadelijk is voor de werking van de professionele journalistiek in de democratische rechtsstaat. Het ageren tegen het auteursrecht, zoals in veel kringen gebeurt is feitelijk ageren tegen het grondwettelijk recht op persvrijheid en het hinderen van die persvrijheid. Bestaande en integer gemaakte journalistieke werken kunnen illegaal opduiken in allerhande memes en filmpjes die nepnieuws of extremistische boodschappen brengen. Het gebeurt met de regelmaat van de klok. Het is in mijn ogen je morele plicht om hier tegen in het geweer te komen.

Auteursrecht en de onafhankelijkheid van de journalistiek

Voor de Belgische (foto)journalisten die zijn erkend als beroepsjournalist door de erkenningscommissie die met de Wet op de erkenning en de bescherming van de titel van beroepsjournalist is het verboden commerciële activiteiten uit te voeren. De facturatie van de (foto)journalist wordt om de 5 jaar door de organisatie bekeken en voldoet een (foto)journalist niet meer aan de strenge criteria kan de (foto)journalist dag met het handje zeggen tegen zijn officiële persdocumenten zoals perskaart etc. De Belgen hebben hier een groot punt. Als journalist moet je in alle onafhankelijkheid kunnen werken ter voorkoming van “wiens brood met eet, wiens woord men spreekt” Een (foto)journalist heeft gewoon het wettelijk recht om te zeggen, “u krijgt wel een licentie tot openbaarmaking” of “u krijgt geen licentie tot openbaarmaking”. Een (foto)journalist heeft tevens het wettelijk recht om te stellen onder welke voorwaarden er een openbaarmaking mag geschieden en hoe vaak zijn werk openbaar gemaakt mag worden. Druk en online, zijn twee verschillende openbaarmakingen, zelfs een foto meermaals op dezelfde website of in een app openbaar maken en verveelvoudigen vereist telkens toestemming van de (foto)journalist. Gebeurt dat niet, dan is degene die openbaar maakt illegaal bezig, en als de inbreukpleger gepakt wordt, dient de inbreukpleger  de inbreuk te staken en de schade te betalen. Zo simpel is het en dat is maar goed ook.

Auteursrecht en Facts Found

De redactie van Facts Found publiceert uiteraard tekst en beeld. De redactie van Facts Found is uitermate streng naar zichzelf in het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Als er een zin in een verhaal veranderd moet worden, dan nog pleegt de hoofdredactie eerst overleg met de collega die het stuk geschreven heeft. Facts Found gebruikt verhoudingsgewijs zeer veel beeld bij de verhalen. Dit beeld wordt voor 99,9 % vervaardigd door het eigen team van Facts Found. Hiervoor trokken wij al voor het bestaan van Facts Found op eigen kosten de wereld over om te produceren en dat doen we nog steeds. Onze filosofie daarachter is dat wij de lezers iets proberen te vertellen en mee te geven zodat onze lezers zich letterlijk een voorstelling kunnen maken over de zaken waarover we schrijven. De materie kan soms heel “droog” zijn. Er wordt voortdurend op reportage gegaan, vaak door heel Europa en daarbuiten om verhalen en  illustratieve foto’s voor onze verhalen te maken. Over het te maken beeld wordt nagedacht vaak al voor dat de lenzen en de camera er aan te pas komen. Kent u de studie- en schoolboeken nog? Alle tekst werd geïllustreerd met foto’s om de materie begrijpelijk en herkenbaar te maken.

Al geruime tijd voordat Facts Found het levenslicht zag werd er al duchtig aan de totstandkoming gewerkt. In 2014 werden door uw hoofdredacteur de auteursrechten verworven over het beeldarchief van wijlen fotojournalist Jan Sibon. Aan deze verwerving ging een hele trieste periode aan vooraf voor Jan en zijn vrouw. Jan verloor de strijd tegen een niet te winnen ziekte. Voorafgaande aan zijn ziekte, tijdens zijn ziekte tot en met zijn sterfbed heeft uw hoofdredacteur Jan proberen te beschermen tegen diefstal plegende figuren. Zelfs in de laatste dagen voor zijn overlijden was er een advocaat, een zekere S, destijds werkzaam bij het kantoor Y. namens de firma H. die Jan op zijn sterfbed lastig viel en het de laatste momenten van zijn leven nog zuur probeerde te maken. Advocaten van dit bedenkelijk allooi hebben geen fatsoen en geen enkel moreel besef en worden door mij absoluut veracht.

Hij wist dat zijn cliënt  Jan had benadeeld. De wijze waarop advocaat S. te werk ging zal ik u hier besparen, maar het is bij de beesten af. Jan Sibon was een groot documentair fotograaf die oog had voor wat er speelde en ging spelen. Thema’s als energie, landbouw, stedenbouw, het had allemaal zijn grote interesse en dit archief gebruiken we tot op de dag van vandaag en we zijn zijn weduwe eeuwig dankbaar dat we op deze manier het oeuvre van Jan kunnen bewaren voor het nageslacht en kunnen gebruiken bij onze verhalen op Facts Found.  

Tegen het illegaal gebruik van de foto’s van Jan wordt streng opgetreden. Wij accepteren niet dat zijn werk te grabbel wordt gegooid omdat het in zijn geheel voor het nageslacht bewaard moet blijven met informatie over maker en omstandigheden. Iedere foto heeft een maker, iedere foto vertelt een verhaal, iedere foto is een tijdsdocument. Dus zowel op de teksten als de foto’s (en alle andere zaken) op Facts Found rust het auteursrecht. Het kan en mag niet zo zijn dat wij kapitalen investeren om u de verhalen in tekst en beeld te brengen en dat derden er illegaal mee vandoor gaan in hun eigen publicaties. Daarom wordt tegen  illegaal gebruik van onze content altijd opgetreden zonder aanzien des persoons.  Wij beschermen ook onze vaste freelance medewerkers en de content die zij maken. Samen vormen we een soort van familie en we staan er voor elkaar. Ik heb als hoofdredacteur voorrecht om op basis van absolute gelijkwaardigheid om met deze lieve en gouden collega’s te mogen werken. We luisteren naar elkaar, leren van elkaar. Als ik iets niet goed zie, word ik gelukkig gecorrigeerd.

Kosten van nieuwsgaring

De grote uitgevers zijn sinds de enorme daling van de oplagecijfers van gedrukte media fiks gaan bezuinigen. Er deden zich fusies en overname voor. Zelfstandige titels van kranten werden slechts “kopbladen” van andere overkoepelende kranten die een regiokatern mee kregen. Geld voor buitenlandse nieuwsgaring, dus zelf met eigen ogen waarnemen, beschrijven en interviewen zit er gewoon vaak niet meer bij. Zij laten dat over aan hun buitenlandse correspondenten, en het aantal “buitenlandse posten” is ook fiks gedaald. Wat de gedrukte kranten ook vaak doen is nieuws afnemen van de persbureaus. Maar dan nog heb je niet met eigen ogen gezien wat er daadwerkelijk plaatsvond. Dit komt de pluriformiteit en de kwaliteit van de nieuwsgaring en de nieuwsdistributie niet ten goede. De lokale verslaggever heeft natuurlijk veel minder kosten als een (foto)journalist die heel de wereld reist. Bij Facts Found investeren we fors uit eigen middelen in internationale reportages, binnen de grenzen wat mogelijk en behapbaar is. Immers wat er zich in het buitenland afspeelt is wel degelijk van belang voor uw beeldvorming en u heeft gewoon als nieuwsconsument het recht om om hiervan kennis te nemen.

De professionele zelfstandige (foto)journalisten, maar ook wij als nieuwsmedium moeten investeren in telecomapparatuur, computers, camera-apparatuur, vervoermiddelen zoals auto(‘s), software, brandstof  en zij de in het buitenland zelfstandig werken en nieuws garen krijgen daar de extra kilometers c.q. brandstof bij plus de tolwegen, hotels, vliegreizen, taxi’s, kosten van verblijf, verzekeringen (wanneer je werkt in crisisgebieden is dat schier onbetaalbaar)  eventuele tolken en helaas in deze tijden ook beveiliging. De gemiddelde mens staat niet stil wat het runnen van een nieuwsmedium kost. Als derden dan zonder toestemming en zonder betaling je werk, jouw eigendom wegnemen en gebruiken is dat totaal onaanvaardbaar en getuigt zulks van een totaal gebrek aan enig moreel besef.

De overheid en semi-overheid: Koploper in jatten

Een rondvraag onder de collega’s en een stuk eigen ervaring leren dat de overheid de laatste jaren koploper is geweest in het stelen van journalistieke content en nog een grote mond op de koop toe heeft, als je de overheid er op aanspreekt. De journalistiek is niet het verlengstuk van de overheid, is geen radertje in de propagandamachine. De journalistiek is onafhankelijk. Op het moment dat overheidsorganisaties, semi-overheid, of politieke partijen protestclubs  zoals scholen en universiteiten journalistiek vervaardigde beelden en teksten onrechtmatig, dus illegaal openbaar maken of verveelvoudigen, dan misbruiken ze de journalistiek voor eigen doeleinden. Dat kan en mag nimmer het geval zijn.

Ik kan mij nog herinneren dat ik een Belgische bewindsman aan de telefoon kreeg die ik op zijn eigen pagina had betrapt. “Ja, weet u wel wie ik ben?” hoorde ik de bewindsman zeggen”. Ik kon er niets anders op antwoorden dan; “Dat boeit me niet, het interesseert me voor geen meter,  u staat niet boven de wet en als u niet verwijdert en betaalt, volgt er een dagvaarding, u heeft nog 24 uur de tijd”. Binnen 24 uur was het inderdaad geregeld! De verbale agressie en onbeschoftheid vanuit de overheid kan alleen maar beantwoord worden door zakelijk te blijven en zo nodig bemerkingen te voorzien van een taalkundige wesp die zin heeft om zijn angel ergens in te zetten op een plaats waar geen licht komt.

Politiek en overheid trachten vaak hun “maatschappelijke importantie” te profileren,  wat dat ook wezen mag. Dit om af te dwingen dat de (foto)journalist van zijn claim afziet of verdere maatregelen staakt. Dat gold ook voor de burgemeester van Dordrecht, Wouter Kolff. De betrokken fotojournalist heeft verdere vervolging na een geringe deelbetaling gestaakt, uit angst voor repercussies en uit angst voor eventuele gevolgen van stress voor zijn gezondheid. Ten overstaan van een verslaggever van Radio Rijnmond had Kolff verklaard, “op internet is toch alles gratis”. Kolff is een burgemeester van VVD-huize en meester in de rechten,  hij zou beter moeten weten. Maar het lijkt alsof zijn ego groter is dan zijn verstand. Kolff is niet de enige bestuurder die er zo over denkt.

Dan hebben we nog een burgemeestertje van het Belgische Merksplas, een of andere Frank Wilrycx die het onder alle omstandigheden vertikt om schade ingevolge het gestolen beeld aan een collega te vergoeden, en denkt met verwijdering er van af te zijn.

Gemeenten, provincies, handhavende milieu- en omgevingsdiensten, waterschappen, rijksoverheid (NL) en federale overheid (BE), etc. etc. Het steelt er allemaal rustig op los, zonder ook maar enige schroom of schuldbewustheid te hebben. Zelfs, ja zelfs de politie maakt zich schuldig aan deze feiten. Een collega werd fiks bestolen, en er kwam nog geen excuus of initiatief tot schadevergoeding, zelfs geen reactie van de Nederlandse Nationale politie. Omgangsvormen van de overheid met de samenleving anno nu.

Veel collega’s die afhankelijk zijn in de medewerking van overheden bij de uitoefening van hun vak, accepteren het maar. Dat is dus zoals we dat noemen een “ongelijk speelveld” waarin de overheid en haar organisaties haar positie misbruiken. Maar ook de overheid moet haar plaats kennen of anders gewezen worden, en niet goedschiks dan kwaadschiks. Ik heb nooit voor wat voor overheid dan ook gebogen. Nee is nee, en ik blijf onafhankelijk. Punt, einde discussie!

Niet te koop, rechte rug en nooit buigen voor smaad en bedreigingen

Met die houding maak je natuurlijk niet altijd vrienden en dat heeft uw hoofdredacteur geweten, maar toch altijd zijn rug recht gehouden. Ik ga terug naar april 2008. Ik zat met een bevriend oud-politieman ten kantore van de FIOD samen met een officier van justitie van het Functioneel Parket op uitnodiging van het Openbaar Ministerie te overleggen hoe we de piraterij van journalistieke content konden tegengaan. Het OM werkt ook nauw samen met de Stichting Brein. Een goed en constructief overleg, met vervolgrapportages. Er is een juridische hindernis. Het Nederlandse College van Procureurs-Generaal heeft ooit een aanwijzing uitgevaardigd waarin dit soort problematiek, ook wel intellectuele eigendomsfraude genoemd, wordt verwezen naar de civiele rechter in plaats van naar de strafrechter tenzij het een bepaalde vorm heeft zodat art. 30 van de Auteurswet ingeroepen kan worden op aangifte.

De haat van inbreukplegers bij het van halen van het recht door (foto)journalisten nam hand over hand toe.  De online smaad (afperser, oplichter etc.) en de bedreigingen waren niet van de lucht en nog steeds niet.. Deze uitlatingen vormen daadwerkelijke smaad en laster want je handhaaft je eigen auteursrechten, die bij wet vergeven zijn, en dus is het strafbaar ex. art. 261 Strafrecht. Bovendien tast dit soort smaad wederrechtelijk de integriteit van van de foto(journalist) die gewoon zijn recht haalt. Dus volgen er van en namens diverse collega’s aangiftes, mede op basis van een eerdere veroordeling van een zekere Robert E. in 2009. Ook de bedreigingen naar uw hoofdredacteur geuit door dan wel namens de Nederlandse topcrimineel, een zekere Rodney G. bracht ons echt niet van het paadje. Recht is recht en je kunt bedreigen zoveel je wil. Niet buigen voor de overheid, betekent ook niet buigen voor (top)criminelen.

Het OM was te lamlendig en wenste ondanks het keiharde aangeleverde bewijs geen vervolging in te stellen  We hadden zoiets, zoek het maar uit, een art. 12 procedure waarin we het Gerechtshof verzoeken om het OM tot vervolging over te gaan hebben we achterwege gelaten. We pakken het wel anders aan, binnen de kaders van de wet. De overheid bleek opnieuw geen betrouwbare partner te zijn.

Baggerjournalistiek
Op 4 januari van dit jaar verscheen er in het Dagblad van het Noorden en in de Emmer Courant een artikel van de hand van Jaap van Brummelen met de kop “Pas op bij het plaatsen van foto’s op internet. Schadeclaims kosten vrijwilligersorganisaties bijna de kop”.  Vraag 1, of je. nu vrijwilliger bent, en je steelt als vrijwilliger, hoef je dan de schade niet te vergoeden? Ja natuurlijk wel. Wat is dat voor onzin. Iemand heeft een eigen verantwoordelijkheid. Als ik de openbare weg op ga dan moet ik kennis hebben van de verkeersregels, maar ik een fout en ik veroorzaak als vrijwilliger of als vrijwilligersorganisatie schade aan een ander dan moet die schade vergoed worden. Punt!  Als u of ik de digitale snelweg opga is het niet anders. Of het nu een dorpskrant, een vrouwenkletsclubje of een vereniging Dorpsbelangen is, maakt geen barst uit. Wij foto(journalisten) zijn geen subsidiërende instelling voor dit soort clubs. Los daarvan, als ze op een correcte wijze een licentie hadden aangevraagd hadden ze deze van mij niet gekregen. Wij bepalen nog steeds wie er een licentie krijgt, maar niet huilie-huilie gaan doen als je achteraf betrapt wordt op het stelen en de rekening krijgt. Moet je mee aankomen bij een autoverhuurbedrijf, je steelt er een auto en achteraf ga je zeggen “ja maar ik ben een vrijwilligersorganisatie”.  Of is deze normale fatsoensnorm gegoten in een wet her en der niet doorgedrongen?

Met de zin “drie armlastige vrijwilligersorganisaties vielen ten prooi aan Peter-Vincent Schuld, nee, Facts Found viel ten prooi aan een stel “hunnen” uut Drent, die maar denken te kunnen stelen. Verslaggever Jaap van Brummelen kent klaarblijkelijk zelf het verschil niet tussen mijn en dein. Dat zegt mogelijk iets over zijn eigen intellectuele ontwikkeling of het mogelijk gebrek daaraan. Van Brummelen begint te schrijven over het formaat van de foto waarin deze gepubliceerd zou zijn. Niet relevant voor deze kwestie. Zie rechtspraak waarin Van Brummelen zich klaarblijkelijk niet in heeft verdiept. Aan de jankverhalen, tegenstrijdige verklaringen van de betrokken clubs had ik inderdaad geen boodschap. Die ene vraag telt “is er nu gestolen ja of nee?” Het antwoord is “Ja!” Einde discussie. Dan krijgen we weer een zielig verhaal in het stuk van Van Brummelen. “Moeten wij het vliegerfestival, het volleybaltoernooi, het paasvuren het dartstoernooi afgelasten” aldus de Dorpskrant in het stuk van van Brummelen. Bezint eer ge begint! Van mijn part skip je bij wijze van spreken ook het koekhappen en de cursussen klompen maken en bloemschikken voor verslaafden . Gewoon niet stelen. Punt.

Dan pleegt het stuk melding te maken dat uw hoofdredacteur een “slimme vos zou zijn”, inderdaad ik werk  niet in een beschutte werkplaats. Meer woorden maak ik er niet aan vuil. Dan…. dan gaat Van Brummelen weer de fout in. Ik zou  meer dan 10 jaar de ene rechtszaak na de andere voeren. Nou dat valt wel mee. Ja als er gejat wordt wel. Hoe vaak wordt er een winkeldief bij de Albert Heijn, de Carrefour of de Jumbo in zijn kraag gevat? Bovendien, heb ik de afgelopen 10 jaar collega’s bij gestaan  als ze weer voor de zoveelste keer bestolen werden. Dan gaat Van Brummelen weer af op “iets wat geschreven staat” zonder de feiten te checken. Ik zou een claim hebben ingediend bij de intussen helaas veel te vroeg overleden misdaadjournalist Hendrik-Jan Korterink ten belope van 14.515 euro wegens het schenden van auteursrechten. Van Brummelen bewijst hier aan baggerjournalistiek te doen en zijn vak niet te verstaan. De feiten? Collega’s hebben mij om hulp verzocht nadat er massaal piraterij op betrokken site was vastgesteld. Korterink deed abusievelijk overkomen alsof ik claimde maar in feite stond uw hoofdredacteur collega’s bij. Dan ben je als boodschapper de kwade pier. Overigens, niet onbelangrijk: Een van de grootste vermeende benadeelden, een fotojournalist genaamd B.N. uit H. bleek zich het auteursrecht onrechtmatig  te hebben toegeëigend dat bij andere fotojournalist bleek te liggen. Toen dit duidelijk werd heb ik mij direct van de hele zaak teruggetrokken en de betrokken fotojournalist op mijn persoonlijke zwarte lijst gezet. Ik wens geen uitstaan te hebben met dit soort praktijken. Ik heb het er met de  benadeelde fotojournalist die de daadwerkelijke rechthebbende was, nog vaak over gehad. Ook in ons vak zitten er mensen die het niet zo nauw nemen met de beroepsethiek.

“Journalist” Van Brummelen slaat vervolgens weer de plank mis,. Hij stelt in zijn stuk “Omdat nabestaanden niet handig genoeg zijn om foto’s op te sporen, verkopen ze de rechten vaak aan experts”. Is Van Brummelen nu echt zot? Veel nabestaanden zijn met het vak grootgebracht of er in gerold en exploiteren zelf de rechten, anderen dragen het exploitatierecht of de auteursrechten over bij akte aan persbureaus. Zo zijn de rechten van de overleden topfotojournalist Peter Molkenboer in handen gekomen van fotobureau Roel Dijkstra en heeft het ANP zo ook enige archieven in handen gekregen. Rechten overdragen, wat altijd dient te geschieden per akte, is ook een courante bezigheid in de muziekbranche. Zo kocht Michael Jackson ooit de rechten van de Beatles. Maar het is maar net wat voor sfeer je de lezer mee wil geven. De sfeer die door Van Brummelen tot stand werd gebracht is een schimmige, grijze zone zonder enige gegrondheid. Sterker, Van Brummelen wist dat de rechten zijn overgedragen om de beelden van wijlen Jan Sibon exclusief en primair voor Facts Found aan te wenden en niet primair voor de verkoop van reproductierechten. Van Brummelen verkracht gewoon de feiten en naar ik vrees met vooropgezet doel.

Het zelf via de normale wegen de beelden aanbieden zou in financiële zin potentieel veel meer opgebracht kunnen hebben. Nee, we hebben de rechten exclusief voor Facts Found verworven en na ballotage van een aanvraag tot licentieverstrekking kunnen derde partijen die voldoen aan onze criteria een licentie bekomen onder onze voorwaarden.

Gelukkig begrijpt Van Brummelen mij verdomd goed als ik hem meedeel dat illegaal gebruik parasiteren op de nieuwsgaring is. Dit is zowat het enige dat Van Brummelen goed heeft weergegeven. Maar, er zit een addertje onder het gras. Van objectiviteit kan geen sprake zijn. Zijn hoofdredacteur weet verdomd goed dat zijn krant, het Nieuwsblad van het Noorden door mij herhaaldelijk op inbreuken op het auteursrecht is aangesproken. De schijn van belangenverstrengeling in relatie tot het stuk kan hier niet weggenomen worden.

Van Brummelen belde mij voor een reactie. Uiteraard gaf ik deze en telefonisch als schriftelijk, en zulks in alle beleefdheid, in alle transparantie en naar waarheid. Telefonisch was de Van Brummelen wat moeilijker te verstaan. Dat lag niet aan de verbinding maar omwille dat deze Drentenaar helaas niet het Algemeen Nederlands bezigde of misschien niet machtig was. Het lokaal dialect primeerde. Ik verstond de helft niet terwijl ik heel wat talen versta en mij daarin vervolgens goed kan uitdrukken.

In een hoofdredactionele mail van ons  gericht aan het Dagblad van het Noorden, heb ik Van Brummelen aanbevolen voor een job als kadaverophaler te gaan. Immers de term “journalist” vind ik hem niet waardig. Maar er zijn natuurlijk nog andere beroepen die voor de man geschikt zouden kunnen zijn, je kunt denken aan “veenlijk” in het Drents Museum, maar wat mij betreft komt Van Brummelen absoluut in aanmerking voor de denkbeeldige prijs “Turfpauper 2020”.  Je vraagt toch echt af bij dit soort “journalisten” of ze niet teveel hebben staan te headbangen met een hunebed.

Maar natuurlijk is er een verschil tussen mensen die schrijven over de gestolen stoeptegels om de hoek en  Miss Aardappel 2019 versus journalisten die zich verdiepen in de wat zwaardere zaken om te zwijgen over de mensen die actief zijn op het vlak van geopolitiek, de Europese Unie en aanverwante zaken. Deze laatste groep wordt geacht de nodige (academische) kennis in huis te hebben over complexe juridische zaken, internationale betrekkingen en/of economie. Het is niet voor niets dat wij bij Facts Found heel veel aandacht besteden aan ingewikkelde kwesties.

De insinuatie van dat onze/mijn inspanningen tot voorlichting ter voorkoming van inbreuken op het auteursrecht “voor de show” zouden zijn, is te walgelijk voor woorden en staat ver naast de waarheid. We geven indien gewenst tot uit en treuren voorlichting over wat wel en niet mag. Als we een inbreuk aantreffen is de laatste alinea in het sommatieschrijven altijd gericht op voorkoming en daarnaast zijn we nooit te beroerd om pro bono mensen te adviseren hoe hun “leven te beteren”. Ook dat hoort bij je morele plicht als je rechten handhaaft. Helaas staat slechts een heel klein deel open voor voorlichting, Maar met de mensen die er voor open staan wordt niet zelden een hele leuke en goede band opgebouwd.

Kortom Brummelmans bedrijft baggerjournalistiek van een slappe-koude-koffie-met-oude-koekjes-niveau. Maar als mensen niet willen luisteren en een zaak onnodig gecompliceerd maken of niet direct verwijderen, dan treedt art. 1019h Burgerlijke rechtsvordering overeenkomstig de richtlijnen van de Raad voor de Rechtspraak in werking, Dan zijn alle proceskosten inclusief kosten advocaat voor rekening van de inbreukpleger. Ook een implementatie van art. 14 van de Europese richtlijn inzake handhaving intellectueel eigendom gekend onder 2004/48. Dus van dreigen zoals Van Brummelen in zijn stuk stelt is geen sprake, ik meld wat de consequenties kunnen zijn als mensen het op een rechtszaak laten aankomen. Het is de wet en niet anders dan de wet. Punt!

Van Brummelen draagt bij aan een sfeer van uitholling en werking van ons vak. Hij draagt bij aan onnodige polarisatie. Mensen die “stelen en een grote mond hebben” een podium geven en diegenen die benadeeld worden met pek en veren te besmeuren, getuigt niet van enig moreel besef . Door Van Brummelen zijn onjuiste sfeerschetsing  ontstaat er foutieve beeldvorming bij het publiek en dit middels onvolledige en apert onjuiste berichtgeving.

Na tot publicatie over te zijn gegaan in het Dagblad van het Noorden en het stenciltje De Emmer Courant, ging meneer Van Brummelen pas eens de feiten checken. Wij echte journalisten doen dat normaal voorafgaandelijk voordat wij publiceren. Ik werd door de totaal verbolgen en boze weduwe van wijlen Jan Sibon gebeld, omdat Van Brummelen na publicatie contact had gezocht met de weduwe van Jan Sibon.  Te laat, Van Brumelen” kreeg van de weduwe de wind van voren’. Hij kreeg het tegendeel van zijn weergave te horen. Dagblad van het Noorden Kwijt? Bovendien, laat de weduwe, die het begrijpelijkerwijs nog steeds moeilijk heeft met het verlies van haar man, nou gewoon eens met rust. Er is een akte van overdracht van auteursrechten zoals de wet vereist en daarmee klaar.  Maar opvoeding en fatsoen zijn niet alle mensen gegeven. Bovendien is Van Brummelen een regelrechte hypocriet. Ook Van Brummelen ontvangt een vergoeding voor zijn naar mijn mening (broddel)werk. Van Brummelen weet heel goed hoe het werkt in het auteursrecht en als hij dat niet weet heeft hij niks in de media te zoeken.

Van Brummelen  is niet de enige hypocriet. Schrijver Kluun, alhier ter redactie ook wel aangeduid als “Kluns” is ook zo’n geval. Hij jatte, vele, vele jaren terug een foto van mijn hand die ik op een Europese top had gemaakt. Kluun jatte aanhoudend beeld. Kluun werd door uw hoofdredacteur aangepakt. Kluun boog, want hij wist dat hij fout zat, maar verspreidde wel het valselijk gerucht dat ik opzettelijk mijn beelden op internet zou verspreiden om “ze te laten stelen”. Pure leugens om zijn straatje schoon te vegen, hij had de foto van de website van een grote krant in Nederland weggenomen. Een hetze werd door Kluun aangevangen. Nu ben ik van Kluun niet onder de indruk. Van zijn hetze nog minder. Maar Kluun bleef de fout ingaan en kreeg meerdere fotojournalisten over zich heen en meerdere zaken aan zijn broek. Kluun heeft toen zijn website “geveinsd” misnoegd maar op zwart gegooid. Kluun leeft van zijn auteursrechten, die samenhangen met de publicatie van zijn boekjes en de verfilming van zijn debuut. Ben je dan hypocriet of niet? In mijn geval was het in plaats van “Een vrouw komt bij de dokter” bijna een “Een man komt bij de rechter” geweest. Als mijnheer Kluun hierover al liegt, wat moeten we dan geloven van de inhoud van het voornoemde boek? Nederland heeft zo dus zijn eigen versie van Pinokkio, namelijk Pi-nok-het-eens-af.

Hierbij moet naar eerlijkheid aangetekend worden dat elke cent schadevergoeding die uit piraterij binnenkomt, omwille van ethische redenen niet in enige vorm  privé-middelen gaat, maar toegevoegd wordt aan de werkingsbudgetten tot nieuwsgaring om nog beter in staat te zijn om onder meer langdurig internationaal op reportage te gaan en u de verhalen te brengen in woord en beeld.

Dubieuze opvatting van een advocaat over de rol van de pers in de democratische rechtsstaat

Plaats van handeling? Vlaanderen, een universiteit in Vlaanderen die doodleuk PDF’s met foto’s illegaal online zet. De universiteit wordt vertegenwoordigd door ene advocaat genaamd D.
Een van zijn (niet steekhoudende) verweren is dat er geen auteursrecht zou rusten op foto’s omdat deze banaal van karakter zouden zijn. Een kulargument dat voor de rechtbank lam gaat. Een substantieel aantal foto’s die in deze zaak spelen zijn gemaakt gedurende de Kosovo-crisis in oorlogsgebied en in oorlogstijd. Denkt u dat wij fotojournalisten (in dit geval ondergetekende) voor ons plezier in kogelvrije vesten ons door oorlogsgebied bewegen waar de raketten en de afgeschoten munitie boven en langs je oren vliegen? Wij hebben in dit soort gebieden, met gevaar voor eigen leven, ons werk te doen als (foto)journalisten.

De feiten moeten in beeld gebracht worden en het betreffen historische documenten over tragische gebeurtenissen met een hele grote maatschappelijke impact op ons aller leven en op de ontwikkeling van Europa.  Op deze beelden rust vanzelfsprekend auteursrecht. Alleen al de poging tot het miskennen van het auteursrecht op deze beelden zegt wat over het totaal gebrekkige moraliteitsbesef en de miskenning van rol de journalistiek in de democratische rechtsstaat. Het zegt ook wat over het niveau van betrokken raadsman. Ook hier maak ik niet veel meer woorden aan vuil behoudens navolgende; Dit stuk pak en stropdas zie ik nog niet in oorlogsgebied kunnen overleven en werken. Dat vergt wat meer inhoud en historisch besef. Is geen probleem mijnheer D. ik heb voor dit vak vanuit een professionele overtuiging gekozen, ik zou u niet eens mee willen hebben op reportage in oorlogsgebied, u zou mij alleen maar hinderen. Ik zit niet te wachten op zeurpieten die mogelijk gaan mekkeren als hun schoenen smerig worden van de modder en de bloedspetters dan wel meteen in paniek raken als er wat kogels afgevuurd worden en deze vervolgens om je oren vliegen.

Met conclusie: Deel wel, steel niet en denk na over het navolgende
Fotograaf William Rutte, regelmatig te zien als deskundige aan de desk van RTL Boulevard heeft over de jatpraktijken waarvan hij het slachtoffer werd in het bedoelde TV-programma ook al diverse keren zijn ongenoegen geuit en in het tijdschrift van auteursrechtenorganisatie Pictoright een lijst gepubliceerd van de meest verzonnen smoezen.

De voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, Thomas Bruning  heeft in een opiniestuk van zijn hand in de NRC ook nog een duidelijk onderstreept dat stelen van auteursrechtelijke werken niet door de beugel kan.

Thomas moet zich natuurlijk wat diplomatieker uitlaten dan dat ik dat doe. Maar ik vecht voor ons vak net zo hard mee. Dit vak is het waard. Dit is geen vak om rijk van te worden, wel een vak om je roeping vorm te geven. Het begaan zijn met de samenleving en er over vertellen. Dat doe je niet door met je kont op een bureaustoel te blijven zitten maar om er op uit te trekken en niet gaan lopen janken als je om 5 uur in de avond niet klaar bent met werken.

Dit verhaal ging over iets essentieels, namelijk het ons kunnen veroorloven om in nieuwsgaring te kunnen voorzien, om blijvend de persvrijheid in al haar pluriformiteit te bevechten. En ja, als voornoemde Van Brummelen gehinderd wordt in zijn werk, dan zou ik in principe voor Van Brummelen net zo goed op de barricaden klimmen. In principe, want het gevalletje Van Brummelen is beneden mijn waardigheid en beneden mijn stand, aldus gezegd in een staat van functionele arrogantie.

Wat betreft Facts Found:
U mag, in tegenstelling wat beweerd lijkt te worden gerust onze verhalen delen via sociale media, geen enkel probleem. Maar steel alstublieft niet, heb en houd dat respect. Lees de regels en de voorwaarden over hoe u een licentie kan bekomen en tegen welke voorwaarden onder “auteursrecht en licenties op onze website.Wij zijn niet de enigen die onze auteursrechten beschermen. Van de erfgenamen van de maker Kuifje tot en met het Nederlandse persbureau ANP, en met hun talloze creatieven waaronder veel (foto)journalisten. Voor alle regels omtrent het auteursrecht zie: www.auteursrecht.nl

Laten we samen het internet en de journalistiek eerlijk houden.

Noot van de redactie: Wij hebben vastgesteld dat voornoemde “journalist” Jaap van Brummelen niet meer werkzaam is bij het Dagblad van het Noorden. Zijn emailadres op de redactie van de krant is buiten werking gesteld. Zie screenshot: