Boeren zitten niet te wachten op extra lasten uit Brussel, groene monsters sturen aan op hongersnood

door Jan Schils

De Europese Commissie heeft weer eens nieuwe (nu al omstreden) voorstellen gedaan om “schadelijke uitstoot van broeikasgassen door de industrie en de intensieve veehouderij in de Europese Unie te “beperken”. Zo wordt het aantal intensieve veeteeltbedrijven, dat strengere regels opgelegd krijgt, aanzienlijk uitgebreid van 20.000 naar maar liefst 185.000! Deze modernisering van de richtlijn over industriële emissies moet een bijdrage leveren aan het streven van de Europese Unie om tegen 2050 geen broeikasgassen meer uit te stoten, zo heet het officieel. De voorstellen betreffen ook de uitstoot van vervuilende stoffen zoals ammoniak, fijnstof en zware metalen.

De Commissie rept met geen woord over de impact van haar voorstellen op de toch al moeilijke financiële inkomenspositie van de boeren in Europa en op de landbouwproductie, die er alleen maar door zal verminderen. En dat op een moment dat gerenommeerde organisaties waarschuwen voor nieuwe hongersnoden in Afrika en bijna smeken om toch vooral de landbouwproductie niet te verminderen…(Zie voor bericht over dreigende hongersnoden onderin dit verhaal). Ook op het Directoraat-Generaal Landbouw van de Europese Commissie in Brussel kan men weinig of niets zeggen over de impact van het pakket nieuwe voorstellen, want EU-landbouwcommissaris Wojchiekowski en zijn diensten werden nauwelijks bij deze nieuwe voorstellen betrokken, zegt een EU-woordvoerder.

De boeren in Europa zitten dan ook helemaal niet te wachten op weer nieuwe regels uit Brussel. Ze hebben hun handen al vol met de implementatie van het nieuwe gemeenschappelijke Europese landbouwbeleid (GLB) en met de strengere nieuwe doelstellingen van de Farm-to-Fork strategie van Timmermans. Diens Fit-for-55 pakket stelt ook al concrete wetgeving voor de landbouw voor. Zo wil de Europese Commissie bepaalde vrijstellingen van accijnzen opschorten voor de landbouw zoals rode diesel. Dat zal tot 20 miljoen euro extra kosten leiden voor de intensieve veeteelt- en glastuinbouwsector.

Maar ook het mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens zal onvermijdelijk de prijzen van kunstmeststoffen de hoogte in jagen, terwijl die al onder druk staan door de oorlog in Oekraïne. De kosten van de nieuwe voorstellen van de Commissie komen daarom totaal ongelegen voor de boeren en zeker voor de familiale bedrijven en kostengevoelige sectoren die het hoofd nu al nu nauwelijks boven water kunnen houden. De Commissie wekt de indruk totaal niet te begrijpen in wat voor crisis de boeren zijn aanbeland.

Volgens de Commissie zullen de geactualiseerde regels de industriële investeringen bevorderen, die nodig zijn voor de transformatie van Europa naar een schone(re), concurrerende en klimaatneutrale economie tegen 2050. Zij moeten innovatie stimuleren, koplopers belonen en bijdragen tot een gelijk speelveld op de EU-markt. De voorstellen zullen ook zorgen voor investeringszekerheid op lange termijn”, zo beweert de Commissie.

Vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans is al even karig om met wat cijfers rond te strooien: “ Zo is dankzij de richtlijn de uitstoot van veel verontreinigde stoffen de voorbije vijftien jaar met 40 tot 75 procent gedaald.” Volgens de Nederlandse klimaatpaus zal de aanscherping van de richtlijn het mogelijk maken om de uitstoot door industriële installaties en intensieve veeteeltbedrijven verder “aanzienlijk te verminderen”. 

Maar wat dit “aanzienlijk” concreet betekent, laat hij in het midden. Wel weet hij te vertellen dat alleen al door de maatregelen op veebedrijven “de voordelen voor de menselijke gezondheid ten minste 5,5 miljard euro per jaar bedragen.” Hoe hij aan dat cijfer komt, blijft een groot vraagteken. Eurocommissaris voor milieu Virginijus Sinkevicius probeert meer duidelijkheid te scheppen: “Deze rundvee-, varkens- en pluimveebedrijven zijn samen verantwoordelijk zijn voor 60 procent van de uitstoot van ammoniak en 43 procent van de uitstoot van methaan (in feite het zelfde als aardgas) . Alleen al door maatregelen op veebedrijven zouden de voordelen voor de menselijke gezondheid ten minste 5,5 miljard euro per jaar bedragen.”

Omdat de processen op land- en tuibouwbedrijven eenvoudiger zijn dan die van industriële installaties, is de Commissie ervan overtuigd dat de betrokken landbouwbedrijven zullen kunnen profiteren van een lichtere vergunningenregeling: “De verplichtingen en vereisten die uit dit voorstel voortvloeien, zullen op maat gesneden zijn, rekening houdend met de omvang van de landbouwbedrijven en de veestapel.”

Na goedkeuring door het Europees Parlement en de Europese ministerraad zullen de lidstaten anderhalf jaar de tijd krijgen om deze richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Daarna zullen de beste beschikbare technieken worden ontwikkeld en na goedkeuring door de Commissie zullen industriële exploitanten vier jaar en landbouwers drie jaar de tijd hebben om aan de eisen te voldoen. 

Wereld staat voedseltekorten en hongersnoden te wachten

Terwijl de Europese Commissie doet of haar neus bloedt en met voorstellen blijft strooien om de landbouwproductie stokken in de wielen te steken door steeds met nieuwe eisen uit te pakken, waaraan de toch al zwaar beproefde landbouwers in Europa niet of nauwelijks meer kunnen voldoen, blijven gerenommeerde internationale organisaties waarschuwen voor voedseltekorten en hongersnoden.

De meest recente verontrustende boodschap van de laatste dagen gaat over ernstige droogte in Kenia, Somalië en Ethiopië, waar hongersnood dreigt voor minstens twintig miljoen mensen, zo verklaarde het VN-Wereldvoedselprogramma afgelopen dinsdag. “Terwijl de langverwachte regen een maand na het begin van het regenseizoen nog steeds uitblijft, neemt het aantal mensen dat door de droogte honger lijdt dit jaar mogelijk toe van veertien miljoen tot twintig miljoen”, zo vreest het VN Wereldvoedselprogramma. Zowel deze organisatie als de FAO (Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN) wijzen er de grote landbouwlanden op, dat een beperking van de landbouw- en voedselproductie in de komende jaren een fatale beslissing zou zijn met catastrofale gevolgen op wereldvlak.

De aanhoudende droogte in de Hoorn van Afrika dreigt op grote schaal vee en gewassen te vernietigen. Grote aantallen mensen dreigen op de vlucht te moeten gaan op zoek naar water en voedsel. Nog erger is dat volgens experts dergelijke klimaatrampen in de toekomst veel vaker zullen voorkomen door de klimaatverandering. De toestand in heel Oost-Afrika is trouwens rampzalig.

Door de COVID-19 pandemie en de elkaar opeenvolgende lockdowns dreigt de reeds vorig jaar ingezette forse stijging van de voedselprijzen een zaak van lange duur te worden.  Zo zouden zes miljoen Somaliërs, ongeveer 40 procent van de totale bevolking, af te rekenen krijgen met extreme voedselonzekerheid. In Kenia gaat het om zowat 500.000 mensen. Vooral gemeenschappen die van landbouw leven, in het noorden van het land, lopen gevaar. In Ethiopië, waar in het noorden ook nog eens oorlog woedt, geldt een noodsituatie in het zuiden en zuidoosten.

Naast de droogte speelt ook de oorlog in Oekraïne een grote rol in deze ramp. Als gevolg van het conflict zijn voedsel- en brandstofprijzen gestegen en is de handel wereldwijd verstoord. Het Wereldvoedselprogramma heeft nu een actie gelanceerd om de komende zes maanden 438 miljoen euro in te zamelen. Eerder in februari deed het ook al zo’n oproep, maar toen haalde de organisatie amper vier procent van het beoogde doel op.