De Avonddenkers over corona: Keert Duitsland terug naar de zwartste bladzijde uit haar geschiedenis?

door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Duitsland heeft een nieuwe regering onder leiding van Olaf Scholz (sociaaldemocraat). Deze voormalige minister van financiën, wiens voor voormalig ministerie zelf zo zwaar onder vuur kwam te liggen wegens een verdenking van witwassen dat er een inval van de politie plaatsvond. Deze man, die leiding gaf aan dat ministerie moet nu de Bondsrepubliek Duitsland gaan leiden. 

Duitsland is verscheurd. Van alle Europese landen hebben onze oosterburen een van de grootste tegenbewegingen die ageren tegen het rigide Duitse corona-beleid. Maar het verzet is dieper en breder gedragen. Afgelopen weekend kwam de tegenstanders weer massaal de straat op in Hamburg en Neurenberg.

De afgelopen week waren wij in Duitsland op reportage,eigenlijk voor een aantal reportages over andere onderwerpen. Maar onwillekeurig kom je met mensen in contact. Mensen willen hun verhaal kwijt en willen dat er naar ze geluisterd wordt in een tijd waar het hebben van een mening, welke deze ook mag zijn, vaak direct leidt tot conflicten.

Twee vormen van angst regeren. De angst om ten prooi te vallen aan corona en de angst om vrijelijk voor je mening uit te komen. De repressie en de angst voor repressie middels sociale uitsluiting of nog strengere controles door de autoriteiten (Polizei en Ordnungsamt) zijn voelbaar. Wij komen normaal gezien erg graag in Duitsland. Je kunt er rustig je werk doen. De rechtsstaat stond er recht overeind. Het enige dat ons vaak verdrietig maakte was het negatieve zelfbeeld dat veel Duitsers van zichzelf, hun bevolking en hun land hadden. Feitelijk ingegeven door de zwarte bladzijde uit de Duitse geschiedenis. De Duitsers sleepten en velen slepen deze bagage nog steeds als een vorm van erfschuld of een erfzonde met zich mee.

Het is een hard feit dat er niet veel voor nodig is om een stabiele democratische rechtsstaat binnen korte tijd om zeep te helpen. Als je een bevolking maar voldoende angst aanpraat, een effectief repressief apparaat hebt om tegenwerking en tegengeluiden te beknotten plus een goed werkende propagandamachine laat werken dan kun je een bevolking binnen de kortste keren splijten en een land destabiliseren.

Vliegende vogels en het Klein Orkest
“Vogelperspectief”. U  heeft vast wel eens van deze term gehoord. Als een vogel in vrijheid boven situaties begeven zoals een vulkaanuitbarsting, een brand, mensenmenigten, vijandelijkheden. Politie en defensie passen deze tactiek toe door middel van helikopters en drones. “Zo vrij als een vogel”. Wij doen het voortdurend toe als we een onderwerp beschouwen. . In  alle vrijheid vliegen en observeren.”Alleen de vogels vliegen vrij van West naar Oost-Berlijn”. Een citaat  uit het bekende liedje van het Klein Orkest. Nog een citaat uit dat befaamde liedje: ¨”Wat is nu die heilstaat als je bang bent, voorzichtig met je mening  moet om gaan?  Wat is nou die heilstaat?  Zeg mij wat is die waard wanneer iemand die afwijkt, voor gek wordt verklaard?”.   Als we hier tegenover de stigmatisering met het woord “wappies” zetten, hebben we dan iets geleerd?

We keren verder terug naar 1982. De Keulse groep BAP scoort in de Europese hitlijsten met het nummer “Kristallnaach, Keuls voor Kristallnacht. Refererend aan de pogrom van 9 op 10 november 1938 waarbij de paramilitaire afdeling Sturmabteilung van de nationaal-socialistische partij zich te buiten gaan aan een orgie van geweld tegen Joodse mensen en hun eigendommen door geheel Duitsland, Oostenrijk en Sudetenland (deel van Tsjechië). De popgroep keert zich in haar nummer tegen enkele onderwerpen die destijds zorgden voor polarisering van de Duitse samenleving op dat moment. “Nooit meer terug naar een tijd van polarisatie, tweedeling en daaropvolgend geweld” was de boodschap van deze groep.

Er doet zich in Duitsland, maar ook elders een apart fenomeen voor. De scheidslijnen binnen de meningsvormen lopen niet meer via de klassieke patronen van links en rechts. Binnen alle gelederen van de samenleving zijn er diverse opvattingen te vinden. De scheidslijnen worden scherper, venijniger en leiden tot breuken binnen vrienden, families en relaties. Tot op heden proberen de machthebbers binnen het Europese politieke machthebbende establishment opposanten nog steeds weg te zetten als extreemrechts en laag opgeleid. Een bewuste tactiek om mensen tot sociaal uitschot te reduceren. Is dit niet je reinste smaad, laster en haatzaaierij?

Objectief kan en mag worden vastgesteld dat de rigide maatregelen die thans Europa en de rest van de wereld treffen, in ieder geval in Europa in de jaren 60, 70, 80 en 90 van de vorige eeuw nimmer op een parlementaire steun hadden kunnen rekenen, met de geschiedenis van onderdrukking gedurende de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen.Nee, een 1 op 1 vergelijking met de Holocaust is nu niet aan de orde. Maar waken voor een verdere polarisatie en destabilisatie is meer dan noodzakelijk. Er is opnieuw niet veel nodig om de vlam in de pan te laten slaan.

Deze repressie is onder meer in Duitsland heel erg voelbaar met de zogenaamde 2G maatregelen. Dit betekent dat je geen horecazaak, geen ¨niet essentiële winkel”, geen hotel of openbaar vervoer meer binnenkomt als je geen bewijs hebt dat je van corona bent genezen of  vaccinaties hebt gehad. Mensen zonder vaccinaties, al is dit zelfs met een medische reden zijn ook in Duitsland een paria “by the rule of law” geworden.

Niet gevaccineerden worden in Duitsland feitelijk gedwongen tot het nemen van vaccinaties. In tegenstelling tot wat veelal wordt verkondigd is dit geen strijd tussen gevaccineerden en antivaxers. Zo wordt het wel geprofileerd en het heeft er de schijn van dat het een afleidingsmanoeuvre is om de echte fundamentele vragen niet te moeten te beantwoorden. In hoeverre mag een overheid zo ingrijpen in het privéleven van burgers en hen het dagelijks leven bemoeilijken. Inreizenden in de deelstaat Sleeswijk-Holstein, ongeacht of ze uit Duitsland komen of elders moeten een sneltest ondergaan, anders kunnen ze niet in hotels overnachten. De uitslag zou per email komen. Wij hadden na een uur genoeg van deze toestand en zijn op de testlocatie in Travemünde onze uitslagen letterlijk gaan opvorderen. Erg gelukkig waren ze er niet mee, maar ze moesten meewerken. De dame hield vol de uitslagen al per email verzonden te hebben, maar tot op de dag van vandaag, we hebben Duitsland allang weer verlaten, hebben wij nog steeds niets ontvangen.

Het leven dat na de geboorte maar een x aantal dagen kent en het aftellen naar het sterven bij het moment van het ter wereld komen begint. Het is niet voor niets dat  de Duitse samenleving zo’n grote tegenkanting kent, daar een fors deel van de Duitse bevolking wel dat historisch besef heeft.
Noch in Duitsland, noch in andere landen zijn regerende politici opgestaan die zich onomwonden hebben uitgesproken tegen haatzaaierij tegen niet gevaccineerden. Integendeel.  Ja met 1 soort van uitzondering in de persoon van de Nederlandse demissionair premier Rutte, die onomwonden stelde zich als liberaal niet te willen keren tegen mensen die niet gevaccineerd zijn, dit in tegenstelling tot demissionair minister Hugo de Jonge.

De woorden van de nieuwe Duitse bondskanselier Scholz luidden “Ik wil bondskanselier zijn van alle Duitsers zowel de gevaccineerden als de niet gevaccineerden”, maar wat is daarvan tot op heden terecht gekomen?

In Europa en de VS hebben veel lieden de mond vol over diversiteit en inclusiviteit. Hoe hol en leeg zijn deze begrippen als je op dit thema niet dezelfde mores er op nahoudt. In Europa hebben we een juridisch frameworks, binnen de Grondwetten, binnen het EVRM en binnen het Europees Handvest die de rechten van minderheden beschermen. Om de democratische rechtsstaat te bewaren zullen niet gevaccineerden er zich bij neer moeten leggen dat mensen zich willen en laten vaccineren. Alle gevaccineerden zullen er zich bij neer moeten leggen dat er mensen zijn die zich niet willen of kunnen laten vaccineren. Doen we dit niet, accepteren we elkaars standpunten, niet dan staan geweld, rellen en Kristallnacht-achtige toestanden bij ons op de deurmat zich te verdringen om te slaan.

Het is schandelijk om te zien hoe de diversiteits- en inclusiviteitsbeweging nu in deze kwestie haar mond houdt. Wat ons betreft heeft deze beweging zich door door deze “oorverdovende stilte” zich voor eens en altijd uit het maatschappelijk debat geplaatst om hopelijk nooit meer terug te keren.

Het tot stand brengen van deze voornoemde tweedeling bij wet is zeker in Duitsland een grote stap te ver gebleken. We worden geconfronteerd met een hoop mensen in de Duitse straten en winkels die niet willen dat hun naam en woonplaats bekend wordt gemaakt, zelfs niet geanonimiseerd.

Ze zijn massaal tegen het Duitse federale en vaak afwijkend en strengere regionale coronabeleid en zijn laaiend dat hun vrijheid en die van andere burgers zo ingeperkt worden. Enkelen vertellen ons dat zij naar eigen zeggen coronapassen zonder inenting verworven hebben in het clandestiene  circuit en dat ze perfect functioneren. Winkeliers… de ene past de 2G regel wel toe, vaak met tegenzin, maar uit angst voor torenhoge boetes, de ander vertikt het omwille van principiële redenen.

Het zijn de Duitsers zelf die refereren aan het donkere verleden van hun land. Het zij de Duitsers zelf die zich vragen stellen en worstelen met hun geweten. Het zijn de Duitsers zelf die ongenadig hard uithalen naar de mensen die de huidige corona-checksystemen bedacht hebben, deze uitvoeren en handhaven.  Het zijn de Duitsers zelf die vergelijkingen maken met de Tweede Wereldoorlog waarin Duitsland de pertinente hoofdrol had.

Angst voor repressie en sociale uitsluiting is het steeds weerkerend antwoord. Daar staan we dan als journalisten. Nu moet u als lezer op ons woord vertrouwen dat wij naar waarheid opschrijven wat wij vernemen. Om die betrouwbaarheid te waarborgen laten we ook een ander geluid horen.

We ontmoeten in de binnenstad van de Duitse plaats Paderborn een jonge vrouw die ons aansprak omdat we beeld aan het maken waren. Ze is toneelspeelster verbonden aan de stadsschouwburg en zus van een arts. In een straat waar het dragen van een mondmasker verplicht is spreekt zij ons zonder masker aan. Als wij haar vragen wat zij van de huidige maatregelen vindt zegt ze af te gaan op wat de reguliere media en de overheid vertellen en op basis van die informatie, kan zij zich vinden in de stringente maatregelen die er overal in Duitsland genomen worden. Dit ondanks het feit dat zij nu al een hele tijd niet haar passie, het spelen op de bühne, kan uitoefenen. De jonge vrouw straalt voor geen seconde ook maar enige vorm van angst of venijn uit integendeel, eerder heel vrolijk, liefdevol en zorgzaam. Op de vraag of zij zich diepere vragen stelt over proportionaliteit, de aanpak in andere landen en kritische geluiden,  stelt ze dat ze zich daar niet in verdiept heeft.  Het gegeven dat de Spaanse hoogste rechterlijke instantie de lockdowns als ongrondwettig en onrechtmatig heeft bestempeld is haar totaal niet bekend.

We zetten in ons hotel  de Duitse televisie nog maar eens op. We zappen naar de Duitse nieuwszender NTV.  We schrikken van het feit dat de betrokken zender vrijwel enkel bericht over de Duitse situatie en geen enkele aandacht besteed aan realiteiten in andere landen, laat staan dat er kritische geluiden te horen zijn. Is dit de Duitse journalistiek van 2021? Waar is de grondige Duitse journalistiek gebleven die hoor, wederhoor en tegengeluid ook aan het woord laat? We kopen wat kranten en zien hetzelfde beeld terug. Is dit het Europese Duitsland?

Kerstmarkt Paderborn

In ons hotel in Paderborn worden we attent gemaakt op de kerstmarkt. We gaan er maar eens een kijkje nemen. We belanden in een wat surrealistische en Alfred Hitchcock-achtige situatie. De kerktoren van de Dom van Paderborn wordt afwisselend in blauw en rood licht gezet. Vanuit de verte lijkt het al net of er zich een stuk verderop een ernstig incident heeft afgespeeld waarbij een orkest van blauwe zwaailichten een locatie duidt als “plaats delict”. 

Dichterbij wordt de toegang tot de kerstmarkt beperkt tot de 2G plicht en het dragen van een mondmasker.  De toegang tot de kerstmarkten worden gekenmerkt door ¨roadblocks” maar niet van het type dat islamitisch-terroristische vrachtwagenchauffeurs zullen kunnen tegenhouden om op een kerstmarkt in te rijden. Her en der staan politie en security.

Er heerst een wat nare bedrukkende sfeer. Het eerste zicht: Een wat oudere politieman is met zijn collega heel ontspannen in gesprek met wat burgers. Zijn houding valt het best  omschrijven als “Ik ben al wat ouder, ik zit niet zo ver van mijn pensioen, geen stress, rustig aan, niet escaleren als het niet nodig is”.  Deze politieman is een van de weinigen die een relaxte indruk maakt. Geef deze agent een “bierchen” van ons.

Het zijn de bezoekers en de organisatoren van de stad die een sfeer met zich meenemen die niet gezond is. Priemende ogen, mensen die elkaar in de gaten houden. In een oogopslag zie ik een kind achter een vader wegduiken. Ze heeft het meeste weg van een pop met staartjes in de haren en een gezicht waarvan je niet weet of het nu boos, angstig of kwaadwillend is. Mensen wisselen weinig woorden met elkaar. “Abstand bitte”.  Het lijkt een kerstmarkt met zombies een soort van statisch beeld van mensen waarin alleen de lichtjes aan en uit gaan, de kermisattracties bewegen, waar alleen het getingel en gepingel van de kerstklokjes en verwante klanken te horen zijn.

Een  Glühweinkraampje zonder klanten, als er gecommuniceerd wordt is het kort en schier onverstaanbaar door het verplichte gebruik van een mondmasker. Je waant je in een psychedelische en psychologische  thriller. Geen kerstgevoel, wel onvriendelijkheid en afstandelijkheid. Onvriendelijkheid is misschien nog wel zacht uitgedrukt. Bitsig, kort, lichtgeraakt. Het lijkt net of we in een stil decor lopen waarin de acterende mensen zijn bevroren.

Anders omschrijven is niet mogelijk en zou echt afbreuk doen aan wat we waarnemen. Alle inspanningen ten spijt is dit geen kerstmarkt te noemen eerder een halloween-event waarbij het vermaak op een oude begraafplaats is neergezet. Mensen hoeven zich niet meer angstaanjagend te verkleden, ook zonder verkleedpartij is de adembenemende doodsheid nadrukkelijk aan de oppervlakte duidelijk en intens waarneembaar.

De kerstbomen en de kerstlichtjes veranderen niets aan deze situatie. Net alsof er op ieder moment een absoluut fatale inslag kan plaatsvinden waarbij de mensen zich reeds hebben overgegeven aan het ultieme noodlot dat hen te wachten staat. Is dit niet levend sterven of stervend leven? Verboden om plezier te maken en onbezonnen te zijn? Leven en levendigheid verboden? Als dit het toekomstscenario is voor de komende jaren dan zien we het somber in.

De volgende dag beeft een van uw redacteuren die mede dit stuk schreef naar een supermarkt om voor onderweg het nodige in te slaan. We hebben een route af te leggen naar het noorden van Duitsland alwaar we ons werk gaan vervolgen.

NEIN HERR OBER SCHWEINHUND

Peter: Ik kom de Marktkauf supermarkt binnen lopen en zoek rustig naar de afdeling waar men frisdranken verkoopt. Gewoon hoffelijk en vriendelijk naar andere klanten. Uit respect voor de andere winkelbezoekers en het personeel draag ik dat verplichte mondkapje, geen enkele andere reden. Ik heb corona gehad aan het begin van de crisis. Als ik de verhalen hoor van anderen met onderliggende kwalen die in  het ziekenhuis of in het mortuarium terecht zijn gekomen, dan denk ik bij mezelf, “enfin, met mijn onderliggende gezondheidssituatie had ik allang 10 x dood, begraven of gecremeerd moeten zijn.” Ik schrok ook niet toen mijn arts jaren terug vertelde dat ik COPD had en dat ik nog maar een beperkte longfunctie had. Ach, kan er wel bij. No problem, “Wir schaffen das”. Ik heb de mededeling ter informatie aangenomen en ik weet dat mij geen oude dag of ouderdom gegeven zal zijn, zeker niet in combinatie met de rest wat niet deugt in mijn lijf. Ik jank er niet over, heb er niet over gejankt.

Ik heb de wereld rondgereisd, de dood ettelijke malen ontmoet en deze er weer uitgetrapt. ik haal alles uit het leven, punt. Maar een leesbril en een mondmasker gaan dus niet samen. Mijn glazen slaan aan en zonder bril kan ik niet lezen. Dus ik draag het mondkapje niet over mijn neus en met mondkapje heb ik al moeite om voldoende lucht te krijgen. Maar dat is mijn ding. Ik zeur er verder niet over. Een magazijnmedewerker spreekt mij aan in de desbetreffende winkel en beveelt mij mijn mondkapje over mijn neus te zetten. Ik antwoord dat hij mij niks te bevelen heeft en als magazijnmedewerker en vakkenvuller de autoriteit van een niksnut heeft en ten tweede dat ik niet kan ademen zonder dat mijn neus vrij is. “Is niet ons of mijn probleem, antwoordde de magazijnier. “Of mondkapje over uw neus of winkel verlaten en u kunt een boete krijgen,  moet u maar een bewijs bij u dragen dat u dat niet verplicht bent een mondmasker te dragen”. Dat doet mij aan andere tijden denken en ik word furieus maar blijf nog kalm. Ik antwoord: “Die boetes interesseren mij geen zak, ik laat het voor de rechter komen”. Liever dat dan geen adem of ter plaatse in een ziekenwagen en voor de rest kun je mijn kont kussen”. De magazijnier maakt aanstalten om te gaan escaleren, waarop ik hem toe bits; “Je bent geen haar beter dan je voorouders, niks geleerd, ik heb voor jou maar een enkele mededeling: Nein Herr Ober Schweinhund“,

Peter: “Maar bedankt om je ware gezicht te tonen, hier ga ik over schrijven. Je hebt de verkeerde voor je.” Andere supermarktbezoekers kijken de magazijnier vanaf een afstand minachtend aan. Ik reken af aan de kassa en wordt geholpen door een opeens uiterst vriendelijk meisje. De man van middelbare leeftijd die het in zijn leven niet verder geschopt heeft als vakkenvuller laat ik psychologisch vernederd achter. Hij een grote Schnauze? Die van mij is veel groter als het nodig is. Als het nodig is, want het is helemaal niet leuk om uit je slof te schieten. Duitsland anno 2021.

Frankfurt: We eten in een restaurant waar de eigenaars van Iraanse afkomst blijken te zijn, zo ook het bedienend personeel. Ze walgen van de maatregelen en voeren deze maar selectief uit. Gevlucht uit een land waar de vrijheid al decennia nihil is. Ze voelen zich beschaamd bij de huidige situatie. Hun restaurant is een oase van gastvrijheid en menselijke warmte. Wie goed oplet ziet dat deze plek bezocht wordt door veel mensen uit het Midden-Oosten die de vrijheid hebben omarmd, deze liefhebben en uitdragen. De alcohol vloeit er goed maar genuttigd met verstand. Hier voelen we ons welkom, hier voelen we naastenliefde in een koude kille wereld om ons heen.

Kort nadien ontvangen wij in de auto een appje van iemand uit de familiekring . De tekst luidt: “Ik vind coronapas goede zaak en ondersteun verplichte vaccinatie”, Get in line”. We weten het nu zeker, in menig ziek hoofd, deed iemand zijn herintrede…. en we refereren aan de titel van de Duitse film “Er ist wieder da”, de rest mag u zelf invullen.