De Grieken vervulden onze dromen: Ze betalen hun schulden terug. Het is er toch van gekomen!

door Koos van Houdt

Niets, helemaal niets. De Europese nieuwsmedia zijn niet wakker. Zo groot als het nieuws was in 2012 en in 2015, zo stil is het nu. Griekenland heeft de periode waarin het onder curatele stond van de Europese Unie officieel afgesloten. Deze zaterdag is het moment, de briefwisseling waarin het is vastgelegd werd vorige week gepubliceerd door de Europese Commissie.

Stond het land dan onder curatele? Ja, want de Grieken hadden jarenlang de Europese statistieken gevuld met onjuiste gegevens over de stand van de eigen economie en de schatkist. Dat leidde zo rond 2010 tot een acute crisis en een situatie van bankroet. De armere Grieken waren het grootste slachtoffer en hebben tien jaar lang op de blaren moeten zitten. Zou het een bedrijf of een gewone burger zijn geweest, dan had de bank korte metten gemaakt. Faillissement.

Bij een Europese lidstaat, horend tot de eurozone, was die mogelijkheid er niet. Het leidde tot jarenlange politieke onrust en in 2015 tot een verkiezingsuitslag die een nieuwe scherp linkse partij Syriza aan de macht bracht. Maar zoals altijd, vrede sluit je met je vijanden, met je vrienden is dat immers niet meer nodig. Op zo’n moment tellen niet meer de regeltjes, maar telt de politieke wenselijkheid. En die was dat een lid van de eurozone maar beter niet onder failliet kon gaan. Er werd gerekend en gedaan en er kwam een ingewikkelde afspraak tot stand, die in strijd was met de spelregels van de eurozone, maar uiteindelijk in het voordeel van iedereen. Mag één lidstaat in nood geholpen worden? Nee, maar de Europese Unie deed het toch.

Angela Merkel, de toenmalige Duitse bondskanselier, ontfermde zich moederlijk en liefdevol over haar nieuwe Griekse collega Alexis Tsipras. Die rammelde aan zijn ketenen, wilde de Grieken weg hebben uit de Europese omsingeling, maar zag ook de noodzaak in van verbroedering. In een lange weekwisseling in juli 2015, begonnen op vrijdagmiddag en eindigend op maandagmorgen om half negen, werden jarenlange onderhandelingen afgerond met een compromis. Een Europees noodfonds gecombineerd met een zachte lening van het Internationale Monetaire Fonds, hield Griekenland kunstmatig in leven.

De betekenis van deze afspraak leek misschien financieel ingrijpend. Maar vooral in politiek opzicht was die van het allergrootste belang. Formeel, onder de teksten van de Europese verdragen, kon Griekenland helemaal niet uit de eurozone worden gezet. Hooguit zou uittreding, gewenst door de Grieken zelf, aan de orde kunnen zijn. Maar dan uit de Europese Unie als geheel. Zoals de Britten voor zichzelf beslisten. Maar dat wilden de Grieken helemaal niet. Die hadden uiteindelijk heel goed door, hoe hun portemonnee nog enigszins gevuld kon worden. De Europese Unie toonde de solidariteit die verwacht mocht worden en nam in figuurlijke zin de kleine partner in het zuid-oosten onder de arm.

Als de grootste economische macht ter wereld jou onder de hoede neemt, dan kan het eigenlijk niet meer verder misgaan. Onder bescherming van het Europese Stabiliteits Mechanisme ESM durfden bedrijven weer te investeren. De Europese Investerings Bank EIB kwam ook ruimhartig met leningen over de brug in het kader van Europese spelregels. Het Europese regionale fonds kwam met miljarden aan subsidies over brug. En de Griekse banken kregen voldoende steun in de rug om overeind te blijven. Het geld bleef uit de geldautomaten in gewone steden en dorpen komen.

In 2019 werden de verkiezingen gewonnen door de Griekse conservatieven. Daarmee verdween een laatste rest aan politiek wantrouwen vanuit economie en bedrijfsleven tegen politiek Athene. Het is allemaal nog geen koek en ei. Maar de Griekse economie heeft de weg omhoog gevonden. Er is weer sprake van groei. En met hulp van buiten zijn de financiën weer op het goede spoor gezet. De leningen van het Internationale Monetaire Fonds zijn inmiddels volledig afbetaald.

Misschien zijn vandaag andere onderwerpen journalistiek van groter belang. Maar het melden van deze afspraak tussen Europese Commissie en de Griekse minister van financiën is na de voorgeschiedenis van de afgelopen tien tot vijftien jaar wel van belang. Griekenland wordt vanaf deze zaterdag 20 augustus weer gezien als een betrouwbare en normale partner binnen Europese Unie en eurozone. Alleen de normale spelregels, zoals die voor alle lidstaten binnen de eurozone gelden, gelden nu nog voor Griekenland.

Jammer alleen dat precies op dit moment ook in Griekenland en in Europees Brussel de belangstelling uitgaat naar een ander thema. Is de Griekse premier Mitsotakis wel brandschoon? Het zogenaamde Predatorschandaal is niet te verwarren, maar wel te vergelijken met het Pegasusschandaal elders. Het draait om spionage en geheime diensten die met geheime software politieke tegenstanders ongemerkt volgen. Was Mitsotakis onschuldig of heeft hij leidende figuren binnen de Griekse oppositie hiermee op het verkeerde been gezet? Of op z’n minst: wist hij ervan?

Dat houdt ook de Grieken deze zomer erg bezig. Zuivere belastingbetaling, kloppende cijfers en een groeiende economie zijn voor de Grieken ineens op plek twee gekomen? Zeker nu zij stapje voor stapje weer wat vooruitgang zien. Precies op dit moment blijkt dat de Grieken net als in Italië nog lang niet over de achterliggende politieke crisis heen zijn. In Italië proberen politieke leiders nu over hun eigen schaduw te stappen en Mario Draghi via een goede uitslag van de verkiezingen eind september alsnog te bewegen aan de macht te blijven. In Griekenland moet Mitsotakis nu vechten voor betrouwbaar politiek leiderschap.