Eerlijk zijn naar de burger: Over verdragen en internationaal recht plus hoe oneerlijke politici sneller voor de strafrechter gebracht zouden kunnen worden.

door Peter-Vincent Schuld

Marcel Gelauff, hoofdredacteur van het NOS-journaal heeft opeens het licht gezien. “We moeten uit onze ivoren toren komen” stelt Gelauff. Dat zeg ik al jaren en ik eis van mijzelf en onze redactie dat we dat dan ook feitelijk doen. In tegenstelling tot veel andere redacties is de journalistieke staf van Facts Found juridisch behoorlijk onderlegd. Dat is ook juist waarom wij inhoudelijk kritisch kunnen berichten en analyseren.

Veel mensen spreken over “soevereiniteit”, “de macht terug bij eigen land”. Maar kan dat allemaal wel? Voor de gemiddelde burger zijn internationale verdragen en bilaterale verdragen (verdragen tussen twee landen) of het Unierecht (Europees recht) pure abacadabra . Het wordt de burgers vaak niet goed verteld en niet goed uitgelegd. Vaak omdat veel politici maar ook journalisten het zelf niet begrijpen. Hoe wil je het dan uitleggen aan de burger? Mission Impossible!

Waarom hebben internationale afspraken kracht van wet? Daarvoor moeten we terug naar 23 mei 1969. Toen is met alle deelnemende landen afgesproken in het Weens internationaal Verdrag inzake het Verdragenrecht ook wel de Vienna Convention on the Law of Treaties genoemd, dat een internationaal verdrag voor gaat op het nationaal recht.

Dan gaan we over naar de Europese Unie. Het Verdrag van Rome van 1957 dat initieel ondertekend werd door zes Europese landen, voorzag in de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap. De afspraken die lidstaten maken vallen onder het Unierecht. Dit Unierecht staat weer boven het nationaal recht maar is ondergeschikt aan eventuele internationale verdragen. We zien in de praktijk maar al te vaak dat politici inclusief bewindslieden maar wat uitkramen zonder dat zij de Europese of internationale rechtsregels kennen. Door dit gekakel wordt de burger op een verkeer spoor gezet en voorgelogen.

We kennen een internationale rechtsorde. Dat betekent dat er bindende afspraken zijn gemaakt tussen landen, onder meer in VN-verband. Dit ter voorkoming dat het nog een grotere chaos wordt dan het al is. Als een land zich niet aan deze rechtsorde houdt en bijvoorbeeld chemische wapens maakt en gebruikt, dan is ingrijpen onder voorwaarden gerechtvaardigd volgens het internationaal recht. De toezichthouder in deze is de OPCW in Den Haag.

De internationale rechtsorde voorziet ook in afspraken, die we de “Conventie van Geneve” noemen, zodat in geval van een oorlog er onder meer regels zijn over hoe om te gaan met krijgsgevangenen en gewonde militairen van beide kanten.

Qua internationale handel is er een orgaan waar de meeste landen ter wereld lid van zijn, de World Trade Organization, dat ook een rechtsprekend instituut kent.

Er zijn landen die, bijvoorbeeld net als in de Europese Unie, een gezamenlijke munteenheid hebben zoals de CFA. Deze munteenheid wordt in westelijk Afrika gebruikt en was vroeger gekoppeld aan de Franse frank, thans aan de euro. En, nee, deze koppeling kost de Europese burger geen cent. Ook aan deze gezamenlijke munteenheid liggen afspraken tussen landen aan ten grondslag.

Landen die zich buiten de internationale rechtsorde plaatsen en niet aanhoudend overeenkomstig handelen worden schurkenstaten genoemd zoals Iran. Een simpel territoriaal conflict zoals Spanje dat heeft met het Verenigd Koninkrijk, de Spanjaarden maken aanspraken op Gibraltar, maakt een land niet direct tot een schurkenstaat. Ondanks dat de rots bij de Vrede van Utrecht voor eeuwig aan het Britse koninkrijk werd toegevoegd. Daarover later deze week een verhaal.

Maar ik weet het, het is weinig mensen gegeven om door een pandemonium van “chaos-symfonieën” nog de juiste klanken op te nemen en de juridische klanken die zijn weergegeven in afspraken tussen landen te begrijpen. Burgers noch politici, journalisten noch rechters bleken in huidige barre tijden deze capaciteiten met zich mee te dragen. Een nieuw dieptepunt waarin “het gemiddelde” de maatstaf was. Een jaar waarin onafhankelijk denken en vragen stellen bijna gelijk wordt gesteld aan een doodzonde.

Hoe moet de wet uitgelegd worden? Hoe moeten de gebeurtenissen op waarde inschatten? Wat is de waarde van woorden die gesproken worden door politici aan alle kanten van het politieke spectrum? Wat is de waarde van de interpretatie die nationale rechters geven aan grondrechten en het geldend Europees en internationaal recht?

Het afgelopen “corona-jaar” heeft zowat alles en iedereen aan geloofwaardigheid ingeboet. Alle neuzen dienden dezelfde kant op te zijn gericht. Wie afwijkt “ligt er uit”. Laat het “toevallig” zo zijn dat de grote historische denkers en filosofen in hun eigen tijd vaak voor “zot” werden uitgemaakt en als “gevaarlijk” werden bestempeld. Ook het denken over de samenleving is aan evolutie onderhevig. De geschiedenis herhaalt zich vaak. Leren we van fouten die we in het verleden gemaakt hebben? Ik vrees van niet. De Bijbel leerde ons al, voor wie er waarde aan hecht, dat de mens ten gronde “slecht” is, ik voeg er op persoonlijk titel aan toe dat de mens ten gronde zo dom is als een wegwerprietje.

Dus laten we dit verhaal van feiten nog eens wat duidelijker maken

Het is te makkelijk om te eisen dat de “rijken” de rekening van deze crisis maar moeten betalen. Het is te makkelijk om te zeggen: “We moeten maar uit de EU stappen”. De holle frasen van links en van rechts beangstigen mij. Er is geen politicus te vinden die een echt eerlijk verhaal vertelt. Dat kan ook niet. Politiek is per definitie een “oneerlijk spel”, zeg maar “zeeslag met verborgen magneten”. Afshin Elian, hoogleraar rechtsencyclopedie aan de Universiteit van Leiden zei enkele weken geleden nog, kort samengevat, dat in de politiek geen plaats is voor intellectueel verheven personen, immers je moet met elkaar in politieke overeenstemming geraken. Dat is niet is dan kenmerkend is voor intellectuelen. Zij kunnen beter het openbaar bestuur adviseren.

“We hebben onze soevereiniteit terug” zeggen de Britten, nu ze uit de Europese Unie zijn gestapt. Klinkklare onzin. Geen enkel land bepaalt in haar eentje wat ze wel of niet kunnen maken tenzij je te maken hebt met schurkenstaten zoals Iran. Het internationaal (diplomatiek) verkeer tussen landen hangt af en hangt samen van internationale verdragen en bilaterale verdragen. Dus bindende afspraken met andere landen die kracht van wet hebben.

Groot-Brittannië mag dan wel uit de EU gestapt zijn, zij maakt nog steeds deel uit van de Raad van Europa en heeft op deze grond het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens te respecteren. inclusief bijbehorende rechtspraak. Zie de uitspraak van de Britse rechtbank vandaag tegen Wikileaks-oprichter Assange die uitlevering aan de VS niet toestaat. Alhoewel ik het vonnis nog niet volledig gelezen heb, kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat de bepalingen in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mensen een nadrukkelijke rol hebben gespeeld in de overwegingen van de rechtbank. Daarmee geeft de rechtbank te kennen dat Groot-Brittannië nog steeds een Europees land is, met bijbehorende waarden, ook al maakt het land voorlopig geen deel meer uit van de EU.

Groot-Brittannië is als handelsland lid van voornoemde World Trade Organization en heeft zich onderworpen aan de regels inclusief rechtspraak. Groot-Brittannië is lid van de International Maritime Organization en heeft zich derhalve onderworpen aan de regels van deze organisatie inclusief rechtspraak etc. etc.  Bovendien, al is Groot-Brittannië uit de Europese Unie gestapt, voor wat betreft de export naar de EU en wat betreft tal van andere thema’s worden er afspraken gemaakt waar ook de Britten zich aan te houden hebben. Dan zijn er nog de Goede Vrijdag Akkoorden die een eind maakten aan het jarenlange geweld in Noord-Ierland.

Absolute soevereiniteit is zowel relatief als onbestaande. Van Volkerenbond doorontwikkeld tot de Verenigde Naties, het Verenigd Koninkrijk is er ook lid van en zal zich onder geen beding uit deze organisatie terugtrekken en zal dus ook onderworpen blijven aan het internationaal recht en de daarbij behorende rechtspraak.

De kern van nationale soevereiniteit zoals deze aan de burger gecommuniceerd wordt is een leugen, een spook, een fantoom, een sprookje dat kan eindigen in een nachtmerrie als het niet goed toegepast of uitgelegd wordt.

Voor wat betreft de thema’s waar de Europese Unie bevoegd is te handelen boven de nationale lidstaten spreken we over Europese Soevereiniteit. Dat geldt bijvoorbeeld voor handelsverdragen zoals deze zijn gemaakt met een land als Vietnam en het overgrote deel van de Brexit-afspraken. Een akkoord wat overigens wankelt en rammelt aan alle kanten. Haastige spoed is zelden goed

Doen we het in Europa met haar instituten als de Europese Raad ( de vergadering van de Europese Staats- en regeringsleiders), het Europees Parlement en de Europese Commissie allemaal goed? Nee natuurlijk niet.

De woede van veel burgers jegens de Europese instituties is begrijpelijk en niet zelden zelfs terecht.

Net zoals de onvrede met de nationale politiek vaak een terechte grond kent.  Maar alle Europese regels waar de Britten zich tegen hebben gekeerd zijn wel met instemming van de Britten tot stand gekomen. Dus reken niet de Europese instituties er op af, maar uw eigen regering, want zo zit het eenvoudigweg in elkaar. Zo is het juridisch geregeld. Ik kan er gewoon niks anders van maken. Is een EU-lidstaat ergens mordicus tegen, dan heeft dat land een vetorecht. Wie zijn rug recht houdt, trekt zijn veto niet in. Maar ook nationale regeringen kunnen bestaan uit “slappe zakken”.

Veelal zijn het Britse ouderen die voor de Brexit hebben gestemd. De jongeren, de aanstormende generatie, hebben er weinig of niks mee. Maar ja, het corona-virus heeft aardig wat ouderen onder de groene zoden gelegd dan wel 1,5 uur in 800 graden Celsius gezet. Dat klinkt hard, maar het is wel een feit. Electoraal gezien zou een Brexit naar alle waarschijnlijkheid vandaag de dag of over een maand geen meerderheid behalen. Zoals ik de stemming nu in Londen en elders in het Verenigd Koninkrijk kan peilen is het akkoord wat op kerstavond tot stand is gekomen een tijdelijke fase. Binnen diverse Britse politieke families zoals de Liberal Democrats, Labour en de Scottish National Party horen we nu al geluiden die duiden op een volledige herinvoering van een douane-unie als de huidige regering wordt vervangen en een nieuwe samenstelling krijgt. 

In het verlengde daarvan wordt intern ook gesproken over een re-apply, dat betekent een nieuwe procedure tot toetreding. Het wordt allemaal niet hardop gezegd. Maar wij krijgen op de redactie van Facts Found regelmatig betrouwbare informatie binnen die wij altijd de naam geven “Liefs uit Londen”.

Maar de Europese Unie moet wel beter haar best doen om te doen waar het voor is opgezet, ten dienste staan van de Europese burger en de dienstbaarheid van haar eigen organisaties. De Europese Commissie dient de dienstbaarheid van de nationale regeringen af te dwingen zo nodig in rechte.

De Nederlandse “Toeslagenaffaire”, pure schendingen van de rechtsstaat door ambtenaren en politici. Het zou een goede zaak zijn geweest, juist omdat de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn aangetast en die zijn Europees ook vastgelegd, als we de betrokkenen voor een Europees Strafhof hadden kunnen dagen met, indien schuldig bevonden, passende straffen.

Ambtelijke en politieke witteboordencriminaliteit mag niet ongestraft blijven. Exposure middels een Europees Strafhof benadrukt in zo’n geval ook de ernst van de feiten. Ja, het nagelt politici en andere ambtsbekleders aan de Europese publieke schandpaal als zij zich misdragen hebben. Maar mag de benadeelde burger ook eens genoegdoening ondervinden?

In feite betekent dat als bijvoorbeeld bestuurders, ambtsdragers of instellingen dan wel bedrijven hebben gefraudeerd met Europees geld, zij voor een Europese strafrechter moeten verschijnen. Nu wordt het dossier overgedragen aan de lidstaat en haar gerechtelijke instanties. Dat is een beetje of een slager zijn eigen vlees keurt. Dat is natuurlijk vragen om problemen. Neem de Grieken als voorbeeld. Zij hebben tijdens de onderhandelingen en procedures die vooraf gingen aan de invoering van de euro volop gefraudeerd met cijfers uit de “nationale boekhouding” en daardoor de andere lidstaten voor het lapje gehouden. Geen enkele Griekse bewindsman of andere verantwoordelijke heeft zich ooit moeten verantwoorden voor een rechter. Een “nationale rechter” zou de schijn van belangenverstrengeling met zich meebrengen. Een” internationaal” strafhof, in dit geval een Europees strafhof zou een uitkomst zijn geweest.

Ook in deze corona-tijden is het handelen en de besluitvorming van veel bewindslieden in vraag te stellen. Zijn er geen grondrechten geschonden in Europa?  Dit soort vragen worden rechtsvragen genoemd. Een onafhankelijk Europees Openbaar Ministerie die op eigen initiatief in alle onafhankelijk een onderzoek kan starten en een eigen Europees Strafhof garanderen een onafhankelijke rechtspraak. Ik vrees in relatie tot de corona-crisis dat het bij wijze van spreken dagvaardingen vanuit het “Europees Openbaar Ministerie” zou hebben geregend.

Als je thans klachten hebt over het handelen van een lidstaat die naar uw mening de Europese regels schendt kunt u een klacht indienen bij de Europese Commissie, die qua werking volstrekt afhankelijk is van de medewerking van de lidstaten, dus ook van uw regering. Strafprocedures worden omwille van politieke redenen niet snel opgestart ondanks dat deze mechanismen in de Europese verdragen zijn opgenomen. Minder nationaal en Europees gedonder begint dus bij een beter Europa dat het durft voor de burger op te nemen.

Dan kun je optreden tegen de Spaanse minister van Volksgezondheid die in strijd met alle Europese privacyregels proclameert dat mensen de zich niet laten vaccineren opgenomen zouden moeten worden in een register en dat de data van deze mensen gedeeld zou moeten worden met andere Europese lidstaten. Dit druist recht tegen alle rechtsregels in.

Een Europees Openbaar Ministerie is inmiddels opgezet en maar het zou in dit soort gevallen op eigen initiatief (ambtshalve) strafrechtelijke onderzoeken kunnen starten in voornoemde gevallen. Dat zou ook mogelijk moeten zijn als een Belgische of Nederlandse bewindsman of andere ambtsbekleder willens en wetens de zaak besodemietert. Voor de rechter ermee. Want de betrokken bewindsman of ambtsbekleder dient dan niet het openbaar belang maar een ander belang.

Nu komt het probleem. Je stelt je verkiesbaar, je wordt verkozen je haalt een truc uit die tegen de rechtstaat ingaat en je kunt direct voor de strafrechter komen. Hoeveel politici gaan dit bepleiten? Hoeveel politici gaan er mee akkoord dat ze op “oneerlijk handelen” direct strafrechtelijk afgerekend kunnen worden voor een Europees, dus onafhankelijk tribunaal? De burger wil het wel denk ik. Nee, val niet de instituten aan, maar de mensen die “besturen” c.q. wanbestuur plegen. Kijken hoeveel mensen zich dan nog verkiesbaar stellen.

Maar in het geval dat het Europees OM van mening zou zijn dat een betrokken bewindspersoon willens en wetens het recht aan zijn laars heeft gelapt, moet het Europees OM zo’n openbaar bestuurder voor de rechter kunnen dagen.

Maar daarvoor hebben we de nationale lidstaten weer nodig om tot een blijvend samenwerkingsverband van een Europees Openbaar Ministerie, een Europese ambtsrecherche en een Europees Strafhof te kunnen komen. We weten dat de meeste nationale politici als de dood zijn voor zo’n strafrechtelijk mechanisme. Immers als je de burger voorliegt kom je voor het hekje.  Dus wie eerlijk is en niets heeft te vrezen als nationale regeringsleider, zou beter zo’n initiatief kunnen steunen, tenzij je bang bent dat je als premier, minister, ambtenaar, magistraat of wat voor “fluitketel” dan ook de bak indraait. Politici en ambtsdragers zullen dus niet happig zijn op zo’n instelling.

Voor de Nederlandse lezers onder ons. Lieve mensen, vergeet het Nexit-verhaal. Laat het los. Ik begrijp u, maar u schiet uzelf in de voet en u bereikt het tegenovergestelde van wat u wil bereiken, namelijk eerlijkheid, transparantie, democratische werking en het stopzetten van verspilling van uw zuurverdiende centjes die u weer aan de fiscus moest afstaan.

Politici zijn voor het hekje te brengen. Kijk maar naar het het Joegoslavië Tribunaal of het International Criminal Court in Den Haag.
Maar als u geen eerlijke en onafhankelijke rechtspraak eist, krijgt u hem ook niet toebedeeld. Als we nooit op hadden gestaan voor vrouwenkiesrecht, dan waren de vrouwen nog als politieke voetveeg gebruikt. Als we geen LHBT-rechten of dierenrechten hadden afgedwongen dan zouden deze twee fundamentele zaken nog geen rol van betekenis hebben gespeeld.

Als Nederland of België niet aan een onderhandelingstafel zit, hoe wilt u dan dat uw belangen internationaal of Europees verdedigd worden. Groot-Brittannië staat nu gewoon buiten spel. Het politieke schaakbord kent te veel mogelijkheden om de Britten keer op keer schaakmat te zetten en daarmee de Britse burger. Britse politici waren dus niet eerlijk naar de Britse kiezer.

Grondbeginsel dient altijd te zijn dat u de overheid of een bewindspersoon nooit zomaar mag vertrouwen en dat er een automatisch mechanisme moet zijn die mensen in deze setting, strafrechtelijk ter verantwoording kan roepen en dat er forse straffen staan op liegen en de bevolking bedriegen.

Alles is recht. Alles, maar dan ook alles wat u doet zijn rechtshandelingen. Als u een fiets leent of koopt van uw buurman is op deze handeling het recht van toepassing, zelfs als u een snoepje koopt in de winkel, dat geldt ook voor politieke rechtshandelingen.

Daarom neemt Facts Found u in 2021 mee naar de juridische realiteit en we gaan u begrijpelijk uitleggen hoe Europa en de rest van het politieke speelveld juridisch in elkaar steekt. Gewoon de waarheid, gewoon de feiten. We gaan u meenemen naar het Europees Hof in Luxemburg , we gaan u daarover vertellen. We gaan u meenemen naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, we gaan u meenemen naar het Internationaal Maritiem Hof in Hamburg.

Wij hebben u een feitelijk verhaal te vertellen. Wij zijn geen politici maar journalisten die alles met een kritisch en juridisch oog , zeg maar met een kattenoog, aanschouwen en daarover berichten.