Het CDA is aan het decimeren terwijl Wopke Hoekstra en Mona Keijzer lijken te promoveren of is het toch anders?

door Peter-Vincent Schuld en Koos van Houdt m.m.v. Christel Dubos

Als er een gevestigde partij is in Nederland die in de afgelopen jaren intern er een complete bende van heeft weten te maken, dan is dit het CDA wel. Terwijl in andere landen rond Nederland en in de Europese Unie de christen-democraten gevestigde waarden zijn gebleven, heeft het CDA weten te presteren om zich weten te decimeren tot een partij die er steeds minder toe doet. Slechts drie zetels zo weten de peilingen voor de komende verkiezingen te melden.

De verkiezingen voor de Provinciale Staten verliepen voor het CDA dramatisch, in de peilingen voor de Tweede Kamer verkiezingen, op 22 november aanstaande lijkt de partij ook in de Tweede Kamer verder te decimeren. Kortom het CDA verbrokkelt, splijt, en gestoken dolken in ruggen lijken nu te veranderen in scherpe boemerangs.

De eens gevestigde waarde lijkt nog één vorm van een waardetransport te hebben en dat richting Brussel. Dit in de persoon van Wopke Hoekstra die door Nederland is voorgedragen als kandidaat voor de post van Europees Commissaris ter opvolging van Frans Timmermans, die uit Brussel vertrekt en in Nederland als lijsttrekker kandidaat-premier de verkiezingen ingaat voor de lijstverbinding van enerzijds de socialisten (PvdA) en een samen geraapte club van radicalen, pacifisten en communisten (GroenLinks). Nederland mag het hebben, mocht het zover komen.

Maar het plan is, en dat plan lijkt te gaan slagen, om Wopke Hoekstra in Brussel neer te zetten.  Hoekstra voelt zichzelf meer een bestuurder en minder een politicus zo stelde hij recentelijk in een interview met De Telegraaf. Dat is een heftig contrast ten opzichte van zijn landgenoot Frans Timmermans, die meer een theater bedrijvende politicus is dan een bestuurder. Waar Timmermans aanhoudende zorgde voor polemieken polarisatie wordt eigenlijk van Hoekstra verwacht dat hij in Brussel weer “rust in de tent” gaat brengen.

Het was de vraag of Wopke Hoekstra deze week de informele vergadering van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken in het Spaanse Toledo nog zou halen. Voor het zelfde geld had Hoekstra al verhuizing naar Brussel in werking gezet.

In de brief die het kabinet schreef ter voorbereiding van het halfjaarlijkse informele beraad van de Europese ministers van buitenlandse zaken stond: “de minister van Buitenlandse Zaken is voornemens dit beraad bij te wonen”. Niets bijzonders, het is een standaardzin. Zij het dat niet alle ministers zich daar steeds aan houden.

Maar sinds Wopke Hoekstra die brief aan de Tweede Kamer schreef, is hij dus voorgedragen voor het lidmaatschap van de Europese Commissie. Daarover is niet alleen in politiek Den Haag reuring ontstaan. Ook de meer linkse fracties in het Europees Parlement slijpen hun politieke messen tegen hem. Zij zien in deze voordracht politieke erkenning voor het, sinds kort, felle verzet van de Europese christendemocratische fractie tegen de laatste voorstellen voor wetgeving, die Frans Timmermans indiende in het kader van de Europese Green Deal.  De klimaat-dromen op links worden inhoudelijk steeds meer aan diggelen geslagen.  

Maar, terug naar Wopke Hoekstra. De kogel is formeel nog niet door de christendemocratische kerk en dus verscheen Hoekstra, weliswaar “low profile” ten tonele in Toledo, waar twee zaken primair op de agenda stonden. De oorlog in Oekraïne en de staatsgrepen in twee voormalige Franse kolonies in West-Afrika, Niger en Gabon.

Wat bewoog Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie? Zij was steunpilaar voor Frans Timmermans, tot ook zij de politieke steun vanuit haar thuisstaat Duitsland voelde wegvallen voor haar beleid. Zij schijnt op haar beurt weer de kandidatuur van Wopke Hoekstra te hebben bepleit bij de Nederlandse minister-president Mark Rutte. Boze tongen beweren dat het politiek gezien al enige tijd niet meer boterde tussen Von der Leyen en Timmermans. In deze is het weer wachten op de memoires van beiden om op enige manier zicht te krijgen op de feitelijke waarheid, mits beiden er een actieve en waarheidsgetrouwe herinnering aan hebben.

We zeggen weleens “gelegenheid maakt de dief”.  Ook demissionair premier Rutte zag en voelde de steun binnen Europa voor Timmermans zienderogen afbrokkelen. Over wat hij als persoon en/of politicus zelf werkelijk dacht over  het functioneren Timmermans weten we feitelijk niet. Maar het lijkt erop dat ook Rutte niet opgezet was met de manier van politiek bedrijven door Timmermans. De persoonlijke verhoudingen met Sigrid Kaag van D66 waren, opnieuw, mede ingegeven door de val van het kabinet, zodanig verziekt dat Rutte, D66 en zeker haar gevallen boegbeeld Sigrid Kaag,  geen positie in Brussel gunde. Dus was Wopke Hoekstra ook voor Rutte een topkandidaat, al is het dan maar voor ongeveer een jaar. Want na de Europese verkiezingen in 2024 volgt er een nieuwe samenstelling van de Europese Commissie en dan is het afwachten of Hoekstra terugkeert in de nieuwe Europese Commissie. De vraag van Von der Leyen om Wopke Hoekstra binnen te halen speelt ook in haar eigen politieke voordeel in eigen land. Immers Hoekstra is qua klimaat een stuk gematigder dan Timmermans, en daarmee zou voor Von der Leyen het zo kunnen zijn dat zij minder voorwerp van harde kritiek wordt in eigen land en eigen partij, de Duitse christendemocraten.

Hugo de Jonge, ministerieel dakloos, aanstonds politiek werkloos

Over het bestuurlijk behoorlijk en politiek integer functioneren van CDA’er Hugo de Jonge gedurende de coronacrisis zijn er nog steeds veel vragen. Zeker na het voor De Jonge vernietigende rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid die inhoudelijk het beleid van De Jonge achteraf onderuit schopte en absolute klaarheid over de mondkapjesdeal met Siewertje is er ook nog steeds niet. Ook in zijn ambtsperiode als minister van Wonen op het departement Binnenlandse Zaken was De Jonge een weggepromoveerd geval. De door De Jonge bedachte verplichting tot installeren van een warmtepomp of op zijn minst een hybride  installatie bij vervanging van uw CV-installatie vanaf 2026 om het aardgasverbruik te verminderen, kon ook niet rekenen op brede steun in de samenleving. De hoge vervangingskosten rijzen de pan uit, met een voordeel voor de overheid. Immers de BTW-heffing is 21%.  Dus op de meerprijs ten opzichte van een conventionele CV-installatie betaalt u dan ook 21% BTW. Voor diegenen die het niet “handje contantje” kunnen betalen en toch een huis bezitten, rest niets anders dan naar de bank te stappen en dus maak je mensen afhankelijk van leningen. De Jonge wist wel de wurggreep op mensen hun keel te zetten, of het nu gedurende de coronacrisis was of gedurende zijn ambtsperiode als woon-minister. De Jonge verlaat de Haagse politiek naar eigen zeggen.  Al dan niet onder politieke druk heeft De Jonge zichzelf weggepompt als water dat in een ondergelopen kelder staat en wordt daarmee op eigen initiatief ministerieel dakloos.

Omtzigt, het Nieuw Sociaal Contract en het Van Buitenen-effect

Pieter Omtzigt verliet al eerder de CDA-fractie in de Tweede Kamer na affaire waarbij Omtzigt politiek onschadelijk gemaakt moest worden en waarin zowel het CDA zelf als verkenners voor de samenstelling van de nu reeds demissionaire regering Annemarie Jorritsma en Kasja Ollongren een zeer dubieuze rol speelden. Toenmalig fractielid voor het CDA Omtzigt bracht samen met Rense van der Leyten de bal politiek gezien aan het rollen inzake de toeslagenaffaire. Het was een bende schorriemorrie bij de Nederlandse fiscus waar de rechterlijke macht vrolijk in meeging.  Omtzigt had al eerder zijn gevoel voor rechtvaardigheid ten tonele gespreid als parlementair afgevaardigde in de Raad van Europa (geen EU) instelling en bracht aan het licht dat tot in de hoogste regionen van de regering van Malta er een hand was die een rol had gespeeld in de moord op een kritische journaliste die de waarheid over door en door corrupt gedrag naar boven haalde.

Omtzigt en het CDA namen afscheid van elkaar en Omtzigt, zo werd afgelopen week bekend, startte een nieuwe partij “Nieuw Sociaal Contract” waarmee hij electoraal denkt te kunnen vissen in de vijvers van het CDA als wel in de partijen die op de linker en rechter uiteinden van het politieke spectrum actief zijn. Een heuse website werd in de lucht geslingerd met daarop een filmpje van Omtzigt gemaakt door de campagnecrew van Omtzigt. Het ziet er weliswaar allemaal mooi uit maar er stelt zich een vraag. Is betrokkenheid wel het enige criterium waar een goed politicus aan moet voldoen. Vanuit het perspectief van Omtzigt gezien, denkt hij, gelet op de peilingen diverse partijen te kunnen verscheuren. Maar kan Omtzigt het ook wel waarmaken?  Wie trekt hij aan als kaderleden van zijn partij? 

Omtzigt stelt zelf geen premier te willen worden, maar de kans bestaat dat Omtzigt zich zelf zal verbranden zoals dat ook het geval was met EU-klokkenluider Paul van Buitenen die als EU-ambtenaar een reeks van misstanden aan het licht bracht binnen de Europese Commissie onder leiding van Santer (1999), maar nadien helaas afgleed en het soms leek of Van Buitenen met alle goede bedoelingen van dien op spoken aan het jagen was. Omtzigt is een hypergevoelige man en daarmee een vogel voor de politieke kat. Is hij mentaal in staat om de zware politieke last te dragen en regie te houden over zijn beweging?  Een deel van zijn kiezerspotentieel schoffeerde hij reeds afgelopen week door samenwerking met de PVV en het FvD uit te sluiten. Daarmee strijkt hij een deel van zijn potentiële kiezers die deze partijen eerder hun stem gunden tegen de haren in. Waar Omtzigt werkelijk voor staat is alles behalve bekend. Een partijnaam “Nieuw Sociaal Contract”, daarmee kun je alle kanten uit.

De wraak van de Jonkvrouw der Palingvissers, Mona Keijzer

De partij BBB, die bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten het CDA beconcurreerde en verder decimeerde, wordt in de Tweede Kamer geleid door een interessante dame genaamd Caroline van der Plas, die niet van vliegen en hoge hakken houdt. De kritiek die zij en haar partij geven op de huidige Nederlandse regering en het Europese circus is niet onterecht. Integendeel. Maar je moet wel de ins en outs van de Brusselse realiteit, de beginselen van het Europees Recht en de gesloten verdragen kennen om je zowel tactisch als strategisch politieke klappen te kunnen uitdelen. Zonder de persoonlijke betrokkenheid en integriteit van Caroline van der Plas ook maar voor een millimeter in vraag te stellen, en daar was Van der Plas zichzelf ook van bewust, is het een gegeven dat zij niet de meest geschikte kandidaat is om premier te worden. Gedurende de coronacrisis uitte de Volendamse Mona Keijzer, als lid van de regering stevige kritiek op het coronabeleid hetgeen haar op ontslag op staande voet door premier Rutte kwam te staan. Haar eigen partij het CDA liet haar vallen als een baksteen. Niet netjes.

Vraag het aan Mona, maar er kwam geen nee of  welk geluid dan ook geluid als antwoord. Totdat deze week bekend werd dat Mona Keijzer het tweede kopstuk werd bij een eventuele verkiezingswinst van de BBB. Mona Keijzer is zowel jurist, maar ook bekend met de Europese instellingen, poorten en achterpoorten.  Dat maakt BBB weer tot een club die inhoudelijk wat meer gewicht in de schaal kan leggen. Keijzer geeft hiermee een  dolksteek terug aan haar “oude” CDA die deze als eerste aan Mona Keijzer uitdeelde. Oog om oog, tand om tand.

Europees Parlement

Vandaag werd bekend dat Esther de Lange, fractielid voor het CDA in het Europees Parlement, niet de lijsttrekker bij de Europese Verkiezingen gaat worden. Drie termijnen is in regel de maximale duur binnen christendemocratische gelederen om te zetelen binnen dit parlement. Toch was ze enige tijd de beoogde  lijsttrekker. 

Ze leek , na eerst “Ja en amen” te hebben geknikt, tegen de wetsvoorstellen van Timmermans, totdat de christendemocratische fractie in het Europees Parlement uit de slaapstand kwam en begon te realiseren wat voor effecten de plannen zouden hebben op de burger, boeren en het bedrijfsleven. Vanaf dat moment is De Lange pas uit haar slaapstand gekomen en van leer is gegaan tegen de plannen van Timmermans speelde ze zich inhoudelijke in de kijker Maar vragen die Facts-collega Jan Schils aan haar stelde werden steeds beantwoord met zinnen waarvan je vlees noch vis kon maken, de kern omzeilend. Daar kun je niks mee.

Het CDA schuift de relatief onbekende Tom Berendsen (40) naar voren als kandidaat-lijsttrekker voor de Europese Verkiezingen. Hij werkte de afgelopen jaren op de CDA-fractie in het Europees Parlement en misschien kent een enkeling hem nog wel als verkoper van “duurzaamheid”. Een woord wat redacteur Peter in ieder geval zijn strot uit komt.

Terug naar Wopke Hoekstra, Wopke de Zwijger

Hoekstra was als minister persoonlijk erg betrokken bij het lijden in Oekraïne, zeker na de door de Russen gepleegde gruwelijke moordpartij in Boetjsa. Hoekstra is wat betreft de oorlog in Oekraïne een van de belangrijkste draagbalken van het Nederlands en Europees beleid geweest. Voor het overige hield Hoekstra gedurende zijn ministerschap op Buitenlandse Zaken in regel zijn lippen stijf op elkaar,  en heeft Hoekstra uitgeblonken door niets te zeggen. Dat bleek ook vorige week, toen hem in Den Haag werd gevraagd waarom hij geschikt zou zijn voor het lidmaatschap van de Europese Commissie. Hoekstra gaat voor de methoden en technieken. Niet voor de inhoud van het beleid.

Zijn antwoord was een illustratie daarvan: “Ik heb ervaring opgedaan in de internationale diplomatie”. Alweer een technocratisch antwoord. Daarmee heeft hij het CDA wellicht verder aan de rand van  afgrond gebracht.  Redacteur Koos stelt zich de vraag of Hoekstra ook zichzelf daarmee niet dichter aan de rand van de politieke afgrond brengt. Redacteur Peter stelt vervolgens “Misschien goed dat er even tijd en ruimte is om te inventariseren en diplomatie om zodoende op adem te komen en een transitiefase in te bouwen naar de  samenstelling  van de nieuwe Europese Commissie”. “De Europese Commissie in de huidige samenstelling heeft zich sterker gewaand dan de natuur, en dat is waanzin” aldus redacteur Peter.

Twee verschillende visies (door Christel Dubos)
Hier botsen in alle kameraadschappelijkheid twee meningen van de auteurs van dit verhaal. Redacteur Koos dicht de Europese Commissie bovenal een politieke rol toe binnen Europa. Redacteur Peter is de mening toegedaan dat de Europese Commissie zich zou moeten beperken tot een bestuurlijke rol  met een zwaarder en directer democratisch gehalte zonder het recht van initiatief tot wetgeving, iets wat de Europese Commissie nu wel heeft. Die rol zou volgens Peter beter passen bij louter het Europees Parlement waardoor we meer mogen verwachten en kwaliteit mogen eisen van datzelfde Europees Parlement. De twee heren zijn het met regelmaat wel en niet met elkaar eens. Maar wat bindt  die twee dan?  Naast een diepe vriendschap een hart hebben voor de burger in Europa en ondanks dat ze op sommige terreinen, tegengestelde opvattingen hebben, zijn ze beiden mateloos gefascineerd door wat er leeft en speelt in Europa en beiden zijn wars van nodeloos bloedvergieten in Europa. Dat hebben we de afgelopen 1000 jaar al meer dan genoeg gezien.