Hoe een NAVO-top ook een onderlinge controle is op de psychische toestand van regeringsleiders

door Peter-Vincent Schuld

Vilnius, afgelopen week. Hoofdstad van Litouwen, decennia lang  bezet geweest door de Sovjets. De Russen gingen, de vrijheid kwam. Het land vond aansluiting bij de NAVO en de Europese Unie. De staats en regeringsleiders van de NAVO kwamen bijeen onder voorzitterschap van de Noorse secretaris-generaal Jens Stoltenberg.

Op de plek waar de Sovjets lang voor het zeggen hadden en er geen tegenspraak geduld werd onder het communistisch bewind waait nu de wind van vrijheid, of laten we zeggen betrekkelijke vrijheid, Op spreekwoordelijk gezegd, een steenworp afstand in het naburige Oekraïne wordt het vrije leven afgeknepen door een bezetting door de Russen in het oostelijk deel van het land en de rest van het land wordt geterroriseerd door raketaanvallen die niet zelden burgerdoelen raken of gericht zijn op burgerdoelen.

Achter de zwaar beveiligde “muren” van het complex waar de groten der aarde vergaderen die de vrije wereld binnen NAVO-verband vertegenwoordigen, dringt het geluid van exploderende raketten, en het aanroepen van mama en God niet letterlijk door. De ambtsberichten van de inlichtingendiensten en de nieuwsberichten uit de media bevatten hooguit samenvattingen van het leed dat een stukje verderop zich ontvouwt.

Misselijkmakend

Met enige verbazing neem ik op sociale media waar hoe veel burgers zich te buiten gaan aan pure onmenselijkheid en de oorlog bagatelliseren. Het land Oekraïne wordt onder meer vergeleken met een hoop stront. Ik kan u uit eigen ervaring vertellen, dat dit niet het geval is. De warmte en de vriendelijkheid van haar inwoners die mij ten deel vielen in Oekraïne zijn mij diep bijgebleven. De golven van weerzinwekkende onzin komen aardig in de richting van ontelbare liters bloed die waarmee het Oekraïens landschap intussen doorweekt is. De geur van ontbindende lijken, de geur van vernietiging zijn niet de mooiste dingen die je mee wil maken.

Soms bij het lezen van commentaren heb ik de neiging om mensen mee naar het front te sleuren, en terwijl ik ze bij hun nekvel vast heb, te laten zien en ruiken wat de geur en de aanblik van oorlog is. Makkelijk om vanuit je luie en vermeend veilige stoel nutteloos  commentaar te leveren. Dat wij vooralsnog in relatieve vrede leven dringt bij de respondenten niet door. Het gejammer en geweeklaag over de kosten die de oorlog voor ons allemaal met zich meebrengen zal acuut verdoven als in ons deel van Europa weer het toneel van oorlogsgeweld zal worden. U kunt het zich niet voorstellen.? Nee natuurlijk niet. De meesten van u hebben nog nooit een crisisgebied gevoeld of een oorlog meegemaakt. De zwart-wit foto’s en dito films van de laatste oorlog doen bij gebrek aan kleur een afstand ontstaan waardoor het leed en de vernielingen op een onherkenbare manier op afstand blijft. Ik heb de laatste weken eens gekeken naar beeld in kleur of ingekleurde beelden uit die periode waardoor het allemaal voor ons wat bevattelijker wordt en de locaties waar de hel op aarde zich afspeelde opeens heel dichtbij, tastbaar en voelbaar worden.

Vanuit menselijk perspectief wordt het smerigste deel van deze oorlog zowel op het slagveld gevoerd als wel waar er nutteloos raketten op Oekraïense steden waarbij alleen burgers getroffen worden. Een strategisch doel lijkt te ontbreken.  Wat heeft het in hemelsnaam voor zin om burgers te treffen en de onomkeerbare dood in te jagen? Voor u waarschijnlijk van ondergeschikt of geen enkel belang, maar ik stel mij de vraag of ik nog ga meemaken dat de oorlog in Oekraïne gedaan is en of ik ooit weer in rust en kalmte door zowel Oekraïne als Rusland kan reizen. Ga ik de wederopstanding van de beschaving in die regio nog meemaken? Mijn geest wil wel maar mijn lichaam zegt van niet.

Hier in Vilnius was de oorlog in Oekraïne het hoofdonderwerp. Er was heel wat te bespreken. Onder meer over de wapenleveranties aan Oekraïne. Het is gevoelsmatig een dubbel verhaal. Oekraïne heeft het grondrecht om zich te verdedigen tegen de vanuit het Kremlin georkestreerde agressie. Het is aflevering numero zoveel uit de oorlogszuchtige geschiedenis van het Europese continent.  Een oorlog zoals in Oekraïne is zinloos en hoort niet op ons continent. Daar zijn de staats- en regeringsleiders van de NAVO het volstrekt over eens.

Zoals wij binnen onze rechtsstaat de politie inroepen om  inbrekers, indringers en lieden die zich van geweld bedienen aan te pakken, zo hebben we in internationaal kader defensie als “last resort”. Maar we kunnen niet doorpakken omdat Rusland kernwapens heeft. Het feit dat de Chinese president Xi Jinping persoonlijk aan Poetin zijn verstand gebracht heeft om het niet in zijn hoofd te halen op nucleaire wapens in te zetten, en de Chinezen kunnen op zeer overtuigende wijze een boodschap overbrengen,  heeft Poetin nerveuzer gemaakt om koste wat het kost, zijn gezag en autoriteit binnen Rusland te laten gelden. Sinds de opstand van Prigozhin lijkt men in het westen te twijfelen aan de absolute macht en heerschappij van Poetin. Eerlijk? Dat deed ik al 20 jaar geleden.

Ergens in België had ik met regelmaat ontmoetingen met een voor de buitenwereld nogal mysterieus figuur. Ik kan hem, ter bescherming van zijn identiteit, niet anders omschrijven dat hij met zijn ene been in het gezinsleven staat en met zijn andere been in de wereld van de voor buitenstaanders ondoorgrondelijke wereld van politiek, diplomatie en de duistere wereld van geheime diensten. Zijn intelligentie is bovengemiddeld, net zoals zijn intensiteit van het verplaatsen over de wereld op plekken waar u nimmer komen gaat. Ik zeg met name u. Ik zette op een fiks aantal van deze ontoegankelijke plekken wel voet en leerde een hoop.

Sarcasme en een raam

Op het internet gaat een humoristische meme de ronde. Het vertelt over Windows 22 en hoe je uit een “Window” kunt flikkeren. De meme vertelt het begrijpelijke sarcasme wat er onder de mensen leeft.

Tot op heden ben ik nog niet op een onverklaarbare wijze uit een raam gevallen, maar wat niet is kan nog komen.

De mysterieuze man vertrouwde mij toe dat we Poetin zouden moeten zien als een marionet. Ondanks mijn beheerste manier van aandringen werd mij nooit exact en onomstotelijk duidelijk wie die touwtjes van de vermeende marionet genaamd Poetin in handen zouden hebben. Aanwijzingen des te meer. Wel werd mij door bestudering van – en het vergaren van inlichtingen over Poetin, duidelijk met wat voor man we te maken hadden. Ik zeg met name “hadden”, want ieder mens kan op een zeker moment onder bepaalde omstandigheden een verandering van karakter ondergaan.

Dat gegeven maakt duidelijk dat overlegorganen zoals een NAVO-top of een Europese top functioneel zijn. Immers je hebt als regeringsleiders van de diverse lidstaten met regelmaat zowel gedurende de toppen, als wel gedurende de persoonlijke contacten per telefoon of bilaterale ontmoetingen enig zicht hoe machthebbers persoonlijke veranderingen in hun doen en laten aan de dag leggen. Door met meerdere landen samen te werken, kun je, wanneer een bepaalde persoon uit een ander land een ongewenste of zelfs een rode lijn dreigt over te steken, menselijke invloed en politieke druk uitoefenen om onherstelbare en catastrofale fouten
trachten te verhinderen. Excessen kun je nooit uitsluiten, maar topontmoetingen van ministers of staats- en regeringsleiders zijn ook een vangnetmechanisme.

Een top zoals nu in Vilnius en in 2025 in Nederland lijken bakken met geld te kosten. Maar alleen al de kosten afgewogen ten opzichte van het vangnetmechanisme ter voorkoming van onherstelbaar mondiaal leed, is het dubbel en dwars waard. Ik begrijp dat dit voor mensen met een kleinere beurs, of met weinig kennis van internationale politieke betrekkingen moeilijk te begrijpen is, maar het is een hard feit.
Maar er is meer dat mensen niet begrijpen. Ik weet het, veel mensen kennen de geschiedenis niet. Rusland is altijd al een land geweest van interne intriges en tegenstellingen, ook (juist) binnen het staatsapparaat.

Het Kremlin beseft maar al te goed dat het in de huidige staatsvorm niet door kan gaan. In die zin is de oorlog in Oekraïne, opzet of niet, een aardige afleiding om de reeds gaande interne afbrokkeling en destabilisatie te verhullen. Daarmee is weer niet gezegd dat de inval in Oekraïne in die context de hoofdreden is. Laten we het hebben over een bepaalde synergie, of een “wet van de communicerende vaten”.

Het zal voor alle spelers op de wereld, zeker nu Australië, Nieuw-Zeeland, Mexico, Zuid-Korea en Japan, die zich min of meer hebben aangesloten hebben bij de donerende dan wel ondersteunende coalitie ten gunste van Oekraïne een fikse taak worden om nadien zich ook politiek in te zetten voor een stabilisatie in de regio. Zelfs Israël heeft zich min of meer aan de zijde van Oekraïne gevoegd en levert anti-drone technologie en andere technologie die we hier niet gaan bespreken.  Reden? Rusland heeft innig banden gekregen met Iran, de aartsvijand van Israël en het Russisch (deels corrupte) inlichtingen-apparaat waardoor Israël inlichtingen verkreeg over de door Iran gesteunde terreurgroep Hezbollah en loslopende jihadistische gekken in Syrië heeft een andere, lees beperkte functionaliteit gekregen.

Voorafgaand aan het bezoek dat de Oekraïense president Zelensky op de 2e dag aan de NAVO-top bracht, liet Zelensky zich wat laatdunkend uit over het gebrek aan perspectief aan lidmaatschap van de NAVO.

De dag dat hij de top gezocht waren de plooien weer glad gestreken. Zelensky staat onder een onmenselijk hoge druk die ook hem teveel kan worden. Het is ook maar een mens. In zijn doen en laten bemerk ik enige voortekenen van het manifesteren van een posttraumatisch stresssyndroom. Ook dat hadden de staats- en regeringsleiders in de gaten zo wisten bronnen aan ons te melden. In die context ontfermden de staats- en regeringsleiders van de NAVO zich ook over de mens Zelensky, dit naast de hulp aan het land zelf.

Biden legt Erdogan in de bankschroef en draait de bankschroef aan

Opvallend is dat de Amerikaanse president Biden de Turkse president Erdogan in de bankschroef heeft gezet met betrekking tot het lidmaatschap van Zweden van de NAVO. Turkije is reeds ten dele door de knieën gegaan, na eerst maandenlang tegenstand te hebben geboden omwille van het feit dat Zweden onderdak biedt aan Turkse criticasters waaronder Koerden  die de Turkse regering in het vizier heeft. Biden vindt de internationale samenwerking wat belangrijker dan de burenruzies binnen Turkije zelf. Laten we er geen doekjes om winden. Die mening is hem beargumenteerd en al, aangereikt door de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur + staf. Het eerst door Erdogan geblokkeerde Zweedse lidmaatschap van de NAVO wordt nu na de zomer behandeld in het Turkse parlement.

In die tussentijd hebben de drukkingsmechanismen genoeg tijd om de Turkse regering en parlement de adem te ontnemen in de spreekwoordelijke bankschroef. Het is een publiek geheim dat de herkozen Turkse president door niemand voor 100% vertrouwd wordt.  Daarom is zo’n top ook zo belangrijk. Even peilen hoe het gedrag van Erdogan zich ontwikkelt. Als querulant regeringsleider lig je gewoon op de observatietafel gedurende zo’n top.