Door Peter-Vincent Schuld

Een beschouwing

Ditmaal deels  een ander verhaal dan u van ons gewend bent. In dit verhaal gaat het onder meer om uw beleving. Wie of wat liegt er wel en wie of wat liegt er niet? Wat is waarheid? Wat is wijsheid? Wat is eerlijk? Hoe eerlijk zijn we naar onszelf toe, ook als het gaat om Europese c.q.  internationale spanningen en conflicten. Machiavelli leerde ons het ons: “Wie zijn geschiedenis niet kent, kent zijn toekomst niet.” Dat geldt zowel voor ons als individuele mensen, maar ook als samenlevingen. Als u mij aankijkt dan ziet u een journalist met grijs lang haar, met bruine ogen die zwart kunnen worden als hij kwaad is. Geen Nederlands of Belgisch uiterlijk, kortom het heeft er alle schijn van dat ik van het “vuilnisbakkenras” ben.

Maar ken ik mijn eigen geschiedenis? Antwoord is nee. Ik ben door mijn ouders geadopteerd toen ik een half jaar oud was. Ik ben geen familiemens. Ik besteed mijn tijd liever aan reizen en kennis opdoen dan dat ik mijn tijd verpest aan familiezaken. Om toch niet zonder bepaalde kennis te vallen schafte ik een DNA-kit aan om te zien waar dit “geval” zijn roots heeft. Zo geschiedde. Ik stuurde mijn DNA op naar een onafhankelijk laboratorium en daar komt het…. voor het grootste deel “Eretz Israël”, met een stevige schijf Balkan / Oost-Europa in mijn DNA  plus de nodige Griekse en Italiaanse sporen. Er is door mijn biologische voorouders wat afgereisd en al reizend duchtig de liefde bedreven.

De DNA-testen gaan echt heel ver terug. Nou bedankt voor de info, het verklaart een hoop in mijn gedrag en mijn zijn. Maar ik zou iedereen zo’n DNA-test willen aanbevelen. U zou verbaasd zijn waar onze verre voorouders allemaal vandaan komen. Dus waarom zouden we oorlog voeren met mensen waarmee we zoveel verwantschap hebben? Bovendien, ik heb het niet uitgevonden, afgebakende landsgrenzen die we de natiestaat noemen zijn een erfenis van de  periode die we de verlichting noemen. De voornaamste redenen die nog overblijven om oorlog te gaan voeren zijn grondgebied en daarmee samenhangende macht, om een politieke ideologie of een religie te verspreiden en mensen er aan te onderwerpen zoals respectievelijk het communisme of de islam of een economische reden vanwege bepaalde grondstoffen en als laatste mogelijkheid in de deze beperkte en niet volledige opsomming is dat er een “paar schroeven los zijn” in het brein van een autocratisch leider.  Opnieuw, ik heb het niet verzonnen. De geschiedenis staat bol van dit soort ongein waarmee talloze burgers onnodig en vroegtijdig de dood vonden op een verschrikkelijke en inhumane wijze.

We zien vandaag in westelijk Europa een stroming van mensen die zich vereenzelvigen met Vladimir Poetin en zijn handelen in Oekraïne. Terwijl de meeste (inclusief) voormalige staats en regeringsleiders de handen van Poetin aftrekken en geschokt zijn door zijn agressieve koerswijziging, blijft Poetin toch een stroom supporters behouden. Zelfs de voormalige Italiaanse premier Berlusconi, ooit goed bevriend met Poetin, heeft in niet mis te verstane woorden de daden van Poetin in Oekraïne veroordeeld en is enorm in zijn voormalige vriend teleurgesteld. Er is in het denken en doen van Poetin iets ernstig veranderd en ik denk dat velen van ons er veel voor over hebben om letterlijk het brein van deze man onder de microscoop te kunnen laten onderzoeken. Wat heeft deze man bezield om zoveel dood en verderf te zaaien in een land waarvan hij herhaaldelijk heeft gesteld dat het zijn broedervolk is. Wat gaat er in dat brein om?  Tegelijkertijd zien we ontelbare burgers in Oekraïne wiens leven vernietigd is door een gruwelijke dood of verwoest wegens verwondingen en verlies van naasten. Aan de andere kant van de grens zien we ouders en partners die bij bosjes hun kinderen en geliefden dood zien terugkeren naar het moederland. Zo´’n 15.000 Russische militairen zijn naar schatting om het leven gekomen. Voor wat?

Pulsnieuws als elektroschokjes

Wat we zien rond deze oorlog is het fenomeen “pulsnieuws”. Een vorm van gemanipuleerde  berichtgeving die via underground media onze hoofden bereikt en het karakter van pulsnieuws  werkt als, spreekwoordelijk gesproken, elektroschokjes die ons brein kunnen beïnvloeden.  Brokjes informatie, die nimmer de kern van de problematiek bevatten maar informatie van ondergeschikte orde, die als een vorm van clustermunitie ons denken kan aantasten. Ze bevatten een zeker dogma dat het moet winnen van de normale medemenselijkheid. Dat vorm psychologische oorlogsvoering. Het kan onder meer tot doel hebben verwarring en tweespalt te zaaien in de chaos van opeenvolgende gebeurtenissen van de afgelopen jaren waarin de overheid en regeringen massaal het vertrouwen verloren van de burger. Bestuurders die zelf niet eens beseften wat voor schade ze aan het aanrichten waren in het denken van mensen, dit in een samenleving die zo enorm complex is geworden.

Informatie-vaccinatie

In theorie gesproken, ongeacht wie verantwoordelijk is, of wie de dader is, daar ligt een vermoord mens, een mens gelijk u en ik. Want ideologisch of religieus verschillen de Europeanen in West-Europa niet zo enorm en onoverkomelijk veel met de burger in Oekraïne van wie er heel veel familiebanden of relaties hebben met de burgers aan de andere kant van de rode lijn c.q. de grens. Etnische Russen wonen door heel Oekraïne heen en ook zij zien hun leven en alles wat ze opgebouwd hebben verwoest worden door een verschrikkelijke oorlog. Deze oorlog gaat niet om geschillen tussen volkeren, deze oorlog gaat om macht over een bepaald gebied en invloedssfeer. Niet meer en niet minder. Om deze oorlog te kunnen rechtvaardigen worden er psychologische tactieken gebruikt, niet tastbare, en niet stoffelijke munitie die tot doel heeft te pogen om ons brein te destabiliseren en te manipuleren. Die techniek heeft als kenmerk dat het geheel voorbij gaat aan het individuele leed van die man, vrouw, kind, opa, oma of soldaat die daar op de grond zijn of haar laatste adem uitblies in een apocalyptische orgie van geweld, Een mens die liefde gekend heeft, ook graag wat ging eten, knuffelde, een parkietje, een kat of een hond bezat. Iemand die gewoon net zoals u niet meer en niets minder wenste dan liefde, geluk en wat voorspoed.

DNA

U kunt deze vorm van informatie, dit pulsnieuws vergelijken met een vaccinatie met een een serum dat het DNA van ons denken verandert of aantast. Iets dat de humaniteit in ons kan doen wegnemen.
Voor sommige nieuwsconsumenten is het verhaal rond de oorzaak of de dader, en zelfs de setting van de dood van burgers in Oekraïne belangrijker dan het gegeven dat daar een burger om het leven is gekomen door bruut geweld. De dood van een onschuldige Europese burger wordt gebagatelliseerd door een rechtvaardigend verhaal dat de boventoon voert boven het verschrikkelijk leed. Waar velen gedurende de coronacrisis scandeerden “ik kan nog voor mezelf denken”, iets waar ik me op zich heel goed in kan vinden, lijken nu 180 graden te zijn gedraaid. Ze gaan zonder zelf na te denken mee in een tegenstroom die een woede-uitbarsting vormt tegen de huidige leiders in het westen. Iets wat je in Rusland niet hoeft te flikken zonder de bak in te draaien.

Dogma’s en denazificatie

Ook in ons westelijk deel van Europa zijn veel mensen “weg” met de term denazificatie die Poetin voortdurend gebruikt als rechtvaardiging. En ja, er zijn in Oekraïne rechts-extremistische groeperingen. Maar met een Joodse president genaamd Zelensky en Oekraïense samenleving die door onder meer haar ligging een smeltkroes is van Oekraïners, vaak met Russische familiebanden, Russen met dito Oekraïense familiebanden, Roemenen, Moldaviërs, Bulgaren, Krim Tartaren, Wolga Duitsers, Hongaren en een Joodse gemeenschap plus een historische Griekse invloed maakt van dit land nou niet echt een gemeenschap dat streeft naar raszuiverheid, iets wat overigens de facto en zie inleiding niet bestaat en dus een dogma is wat doorprikt moet worden.

Denazificatie is dus een mythisch dogma. Het woord “nazi” roept in Rusland maar ook bij ons verschrikkelijke associaties op. Zeg je tegen nazi’s te strijden, dan is in het eigen al dan niet gemuteerd besef alles geoorloofd. Als je anderen die overtuiging ook kunt geven heb je een draagvlak. Van die tactiek maakt ook de extreemlinkse AFA  groep (Anti Fascistische Actie) eveneens gebruik.

Het is retoriek, en als de demonstranten dan in actie komen wordt het een orgie van geweld, intimidaties  en vernielingen. Dit laat echter niet onverlet dat er inderdaad groeperingen zijn in Oekraïne die er verwerpelijke gedachten op nahouden. Die vechten nu even hard mee tegen de Russen, maar als Oekraïne het redt om weer zelfstandig door te kunnen gaan, laten we daar vanuit gaan, dan wordt de bondgenoot van nu, een vijand van de Oekraïense samenleving. Immers, (gewapende) extremistische groeperingen die een aansluiting bij  het “vrije westen” in de weg staan kunnen dan echt niet meer worden geaccepteerd.

Maar even terug naar het woord “denazificatie”, ziet u nu, aan de hand van het voorbeeld van AFA, hoe snel het woord “nazi” kan leiden tot veranderingen in het denken van mensen? Een retorisch en beladen woord met een hoog voltage als het als psychologische puls wordt gebruikt.

Omgekeerd kunnen er ook vraagtekens gesteld worden en of Rusland zelf niet eerst een eigen denazificatie moet doorvoeren. Het ook in Oekraïne namens Rusland actieve privéleger Wagner Group ontleent haar naam aan de componist Richard Wagner, de favoriete componist van Adolf Hitler. Deze private military company oftewel PMC heeft ook nogal wat lieden in haar leidinggevende kringen die er neonazistische sympathieën er op nahouden. Dmitri Utkin, een van de belangrijkste leidinggevenden laat er geen misverstand over bestaan. Dat wisten we, dat weten we en wordt nog eens bevestigd door onderzoek van de Italiaanse krant La Republica.

Op zijn lichaam zijn tussen zijn hals en borstkas de revers getatoeëerd van een SS-uniform en rechts daaronder treft u een Duitse adelaar met hakenkruis aan. Op voertuigen van de Wagner Group zijn runen-tekens aangetroffen, een andere leider Petrovski is herhaaldelijk betrapt op het brengen van de Hitlergroet.

Naast de Wagner Group zijn er zover nu geweten, vijf andere Russische rechts-extremistische milities actief waaronder Novorossiya  (Nieuw Rusland), RNE , Varyag en Rusich. Deze laatste groep draagt als embleem de Slavische swastika, dus het Slavisch hakenkruis. Het verhaal is dus niet zo zwart-wit. Hierbij moet aangetekend worden dat deze symbolen, en de afgeleiden daarvan hun oorsprong vinden in het pre-christelijke paganisme en de daarbij behorende mythologie die in de loop der tijd een volstrekt andere en negatieve extremistische symboliek hebben gekregen vanwege misbruikt door (neo)nazistische bewegingen. In deze context hebben we daar binnenkort nog een verhaal over dat zich afspeelt in Duitsland.

Net zoals bij ons

Ik weet niet of u wel eens in Oekraïne of Rusland bent geweest, maar de mensen leven er, zeker in de steden gelijk u en ik. We verschillen onder normale omstandigheden echt niet zo heel erg veel van elkaar.  Ik kan mij herinneren dat ik ooit landde op het vliegveld van Novosibirsk. Het was eigenlijk al in de nacht. Een oude dame zat achter haar tafeltjes snoepjes, sigaretten, dranken etc. te verkopen. Met een zeer beperkte kennis van de Russische taal had ik toch een conversatie met deze oudere dame die mij heel moederlijk toesprak. Gewoon aandoenlijk en hartelijk. Ervaringen van gelijke strekking mocht ik meemaken in Oekraïne. Ik ben geen mens van het type reisleider, maar ik zou u zo graag meenemen naar deze delen van oostelijk Europa. Gastvrijheid en vriendelijkheid alom.

Het Russisch leger

Maar in wat voor toestand en onder welke omstandigheden worden mensen onmensen? 50 doden, van het ene op het andere moment uit het leven gerukt bij een raketaanval op een treinstation vol geëvacueerden in het Oekraïense Kramatorsk, dubbele cijfers als we over het aantal gewonden spreken. De represailles tegen burgers die door militairen van de Russische Federatie zouden zijn gepleegd in Borod Janka zouden nog erger zijn dan in Boetsja. Gewoon mensen zoals u en ik. En toen kwam er zaterdag 10 april een nieuwsfeit boven tafel, gecommuniceerd door het Russisch Ministerie vn Defensie, wat mogelijk, en ik maak dit voorbehoud nadrukkelijk, mogelijk er op duidt dat het Russisch opperbevel niet blij is met de massaslachtingen onder burgers. Ook in het Kremlin weten ze dat deze feiten naar buiten komen en de wereld ingaan. Het nieuwsbericht hield in dat de commandovoering over de Russische invasie en gevechtshandelingen niet meer wordt overgelaten aan gedecentraliseerde commandanten, maar dat deze gecentraliseerd wordt. Met andere woorden lokale commandanten die de strijd voeren, krijgen dus minder speelruimte om te doen waarvan zijn denken dat het “nodig” is. Gelet op de rommelige situatie aan Russische militaire zijde, ontstaat opnieuw de vraag of Poetin wel de absolute controle heeft over zijn krijgsmacht en of de gedecentraliseerde commandanten niet te veel vrijheid en macht hebben om te doen waar ze zin in hebben, even populair uitgedrukt. Poetin kan eventuele commandanten die te agressief zijn en zich te buiten gaan aan oorlogsmisdaden niet publiekelijk afvallen omdat dan de indruk ontstaat dat hij niet meer de algehele controle over zijn krijgsmacht heeft. Dat is vanuit Russisch perspectief het verlies aan leiderschap van Poetin en dat is aldaar nog erger dan verantwoording dragen voor het plegen van oorlogsmisdaden.

Oorlog, vergaderen en EU

Deze vorm van agressie door de Russische machthebbers (we spreken niet over de Russische bevolking) hoort niet op het Europese continent thuis. Ingrijpen is zo goed als onmogelijk omdat Rusland naar het zich laat aanzien niet zal aarzelen om kernwapens in te zetten, als Rusland zich in het nauw gedreven voelt. De Europese Unie kan van alles verweten worden, maar feit is dat meningsverschillen aan de onderhandelingstafel uitgevochten worden en niet op slagvelden. Zoals dat tot en met de Tweede Wereldoorlog en nadien op de Balkan nog het geval was. Nu moeten we onszelf een vraag stellen. In alle eerlijkheid en openheid. Willen wij het systeem van overleg en onderhandelen binnen een groep van landen zoals de Europese Unie laten vallen voor een Europees non-systeem waarin landen de oorlog verklaren als iets hun niet zint met alle slachtoffers, leed, vernietiging en trauma’s tot gevolg? Zie de gebeurtenissen in Oekraïne en dan kan het zijn dat er een lichtje gaat branden. Ook daarover komen we nog met een verhaal. Want het gaat om feiten, niet om wat u aangepraat wordt.

Oekraïne en eventuele toetreding tot de EU

Maar vrijdagavond 9 april kwam het nieuwsbericht dat Oekraïne een snelle toetreding tot de EU door de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen was toegezegd. Het zou een kwestie van weken zijn in plaats van maanden of jaren, volgens dagblad De Telegraaf. Ik keek even verder en zag nieuwsberichten van gelijkaardige strekking. “Maar dit kan juridisch gezien helemaal niet”, dacht ik. Elk land moet voldoen aan de zogeheten Kopenhagen Criteria. Dat is een lijst van voorwaarden waaraan een land moet voldoen om lid te kunnen worden van de Europese Unie. Mijn eerste reactie was “Is Ursula von der Leyen nou helemaal gek geworden?” Hebben we hier te maken met het zoveelste emotionele optreden in plaats van rationeel handelen? Aldus appte ik met inhoud van gelijke strekking naar mijn collega Koos van Houdt. Koos trapte mij snel naar de realiteit. “Dit moet voorafgaandelijk aan het bezoek van Ursula von der Leyen aan Kiev zijn afgestemd met de Raad van Europese staats- en regeringsleiders” aldus collega Koos van Houdt. Ik twijfelde, maar bij gebrek aan snelle negatieve reacties van andere Europese staats- en regeringsleiders blijkt het verhaal heel anders ineen te zitten. Facts-collega Koos zette mij terecht even op mijn plaats. We moeten het echt primair zien als een symbolische handreiking. In de wetenschap dat een land dat letterlijk in puin inclusief haar rechtsstaat weer opgebouwd moet worden is het iets makkelijker om de samenleving een nieuwe dimensie te geven. Kijk maar naar Nederland, België Duitsland, Luxemburg Italië en Frankrijk die na de Tweede Wereldoorlog in puin lagen en zo de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal konden vormen. Oekraïne kreeg een vragenlijst en checklist van commissievoorzitter Ursula von der Leyen overhandigd.

Maar als de corruptie niet aan banden is gelegd, als de rechtsstaat niet op orde is, als de wapens niet onder de burgerbevolking na de oorlog zijn ingenomen dan is er gewoon geen lidmaatschap mogelijk, even kort uitgelegd, en toetreding tot het Schengen-verdrag is weer een ander verhaal, dat zijn twee aparte verhalen. Oekraïne zit niet meer en niet minder dan in de wachtzaal om mee te kunnen doen aan de EU variant van Idols, waarbij de jury aan de hand van criteria bepaalt of ze door mogen gaan naar de volgende ronde dat formeel “kandidaat lidmaatschap” betekent. Er zit op dit moment meer symboliek in, dan dat er feitelijk sprake is van een razendsnelle toetreding. Laat u niet van de wijs brengen. Want zelfs onder veel collega journalisten worden de juridische procedures die nodig zijn om lid te kunnen worden van de Europese Unie niet begrepen.

Als u niet begrijpt dat praten en onderhandelen beter is dan het voeren van gewapende conflicten met talloze burgerslachtoffers tot gevolg, iets wat we sinds de laatste wereldoorlogen hopelijk geleerd hebben, dan zult u het nooit begrijpen. Misschien mogen we de Europese Unie, ondanks alle tekortkomingen, stommiteiten en diverse soms waardeloze politici zien als een harde verzekeringspolis tegen intern oorlogsgeweld en het zinloze verlies van talloze mensenlevens. Zo is het en niet anders.