Oorlog in Oekraïne: De veilige haven bestaat niet en een onbegrepen symboliek

door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Nadat Rusland haar medewerking staakte om Oekraïne op een veilige wijze graan via de haven van Odessa te exporteren, is de beschaving in het Kremlin weer een stuk dieper gezakt. Vervolgens werd de imposante haven van Odessa en door de Russisch-Duitse tsarina Catharina vormgegeven prachtige stad met haar ongekend mooie monumenten waaronder een kathedraal te bestookt. Burgers lieten het leven. Redacteur Christel: “Collega  en medeauteur van dit verhaal Peter, die de stad Odessa redelijk goed kent, was persoonlijk nogal aangedaan.” “Zijn hart ligt in oostelijk Europa en deze oorlog heeft hem naar de strot gegrepen.”

Redacteur Peter: “Klopt, deze oorlog grijpt me verschrikkelijk aan.” Ik heb geen hekel aan Oekraïners, ik heb geen hekel aan Russen, integendeel, ik heb beide broedervolken verschrikkelijk graag maar deze golf van door het Kremlin aangestuurde wreedheden kent geen enkel excuus. “Is er kritiek te uiten over hoe men met Rusland voor de oorlog is omgegaan in het Westen?” “Jazeker, Ik had de relaties met Rusland anders vormgegeven en de nadruk in de betrekkingen gelegd op de voorloper van de Europese Economische Gemeenschap in de vroege middeleeuwen, namelijk de Hanze, die ook Rusland en huidig Belarus geïntegreerd hield”.  “Met het verdrijven en het uitmoorden van de Romanov-dynastie (de Russische Tsaar en zijn familie) door de bolsjewieken (de communisten) is er een hoop voor lange tijd vernietigd en daar is deze oorlog in zekere zin een uitwas van.” “Niet dat de Romanovs heilig waren, daar hebben we het niet over”. 

Aanval op de Oekraïense haven van Ismayil

De Russische offensieve troepen houden het niet beperkt tot Odessa. Tal van andere havensteden in oostelijke richting werden het voorwerp van niets ontziende aanvallen en bezetting. Maar de afgelopen week volgde er een aanval op een westelijke haven niet ver van de grens met Roemenië en gelegen in de oblast Odessa.

Doel was de haven van Ismayil, gelegen in de delta van de Donau, de rivier die letterlijk Europa en haar landen op een natuurlijke wijze verbindt. Geen mens heeft de Donau uitgevonden. De letterlijke (water)loop van de natuur. Maar waar de mens wel een hand in heeft is het voeren van oorlogen en bezettingen. Heeft u de naam van de stad en de gelijknamige haven goed tot u genomen, te weten “Ismayil”.

Dat klinkt niet echt als een naam die behoort bij de Europese christelijke cultuur en dat doet het ook niet. De naamgeving is het gevolg de Ottomaanse (Turkse) bezetting van dit deel van Europa waarbij grote delen van oostelijk Europa waaronder Moldavië, Oekraïne, Bulgarije, Roemenië en delen van wat thans Rusland en Oekraïne, werden geteisterd door het “islamitisch kromzwaard”. Deze oorlog die door de Russen gevoerd werd om de Ottomanen te verdrijven duurde van 1787 tot en met 1792 waarbij het thans om en nabij de 85.000 zielen tellende Ismayil in 1790 door de Russen werd veroverd.

Abusievelijk wordt vaak gemeld dat de Ottomanen de oorlog aangingen om verloren gegane gebieden terug te heroveren. Maar feitelijk hebben de Ottomanen hier nooit wat te zoeken gehad. In het begin van de 14e eeuw behoorde de stad tot Walachije (een Roemeens land dat strekte van de Donau en de Zuidelijke Karpaten) en aan het einde van de 14e eeuw werd het een protectoraat van Moldavië. Nadien kwamen de Ottomanen (Turken) huishouden. De stad en de voormalige oblast behielden de naam die een afgeleide werd dus c.q.vernoemd werd naar de Ottomaanse Grootvizier (het hoofd van het landsbestuur) Ismail.  In het Bulgaars en onder een substantieel deel van de Oekraïners wordt Ismayil tot op de dag van vandaag Tuchkov genoemd.

Zelfs het huidig islamitisch Europees Turkije is niet meer dan een “eeuwige bezetting” van het Byzantijnse Rijk met als primair doel om middels het veroveren van grondgebied de islamitische invloedssferen vaste voet aan de grond te laten krijgen en te houden.. Immers, het Turkse Istanbul heette voordat het door de Ottomanen werd veroverd en werd verislamiseerd, ook Constantinopel, vernoemd naar de Byzantijnse keizer Constantijn de Grote. 
Dit terwijl de islam  nimmer de oorspronkelijke religie was van de Turkse en de Turkmeense volkeren. Zij aanbaden onder meer de blauwe lucht als goddelijk en niet een of ander bedenksel genaamd Allah met een een sprookjesverteller genaamd profeet Mohammed als een psychotisch orerende en verwarde man. In ieder geval werden tijdens deze 6e van de 11 Turks-Russische oorlogen, de Ottomanen (Turken) een lesje geleerd en ze konden al dan niet hun leven, bloed en hun spullen achterlatend, opbokken. Ze leden een genadeloze en vernederende afgang. De 72 maden, euh sorry maagden in het postmortale Jihad-paleis kregen overuren te verwerken, ook te benoemen als het hemels bordeel van Allah.

Tijdens deze Turks-Russische oorlog namen de Russen de Ottomaanse fortificatie in. Het fort werd in de 12 eeuw oorspronkelijk gebouwd door handelslieden uit Genua, die we laten in het verhaal zien weerkeren. De stad kreeg toen de naam Licovrissi. In 1770 viel het fort weer in handen van de Turken en fortificeerden het zodanig dat het als onneembaar werd beschouwd. Foutje. Klaarblijkelijk was het Russisch leger van toen wat beter als vandaag. Onder leiding van commandant Alexander Suvorov werd het fort op 22 december 1790 bestorm heroverd ondanks dat de Turkse Sultan Selim II had verordonneerd dat koste wat het kost het fort in Turkse handen moest blijven. Spijtig voor de Ottomaanse Turken bevat de Koran geen handleiding om forten te bouwen en te verdedigen om vervolgen om te gaan met verlies. Ongeveer 40.000 moslims van jong tot oud werden omgebracht. Deze massaslachting ging commandant Suvorov blijkbaar niet in de koude kleren zitten. Volgens de overlevering zou hij aan het einde van deze massaslachting oneindig gehuild hebben Aan het einde van de oorlog werd de totaal vernielde stad teruggegeven aan de Ottomanen. Echter op 14 september 1809 werd het fort van Ismayil opnieuw veroverd door de Russen.

In 1812 werd het Verdrag van Boekarest tussen de partijen overeengekomen waarbij de totaal vernielde stad en regio werden herbouwd met inbegrip van nieuw gebouwde kerken. De stad en regio onderdeel werden van het Russisch Rijk Een van de vermeend oudste gebouwen (hetgeen te betwijfelen is) zou een Turkse moskee zijn en werd in 1810 omgebouwd tot een kerk.

Rusland verloor de Krimoorlog en dat veranderde de kaart opnieuw. De stad en de haven van Ismayil werden onderdeel van Moldavië, daar op haar beurt weer een onderdeel werd van de Roemeense vorstendommen. In de nasleep van de Eerste Wereldoorlog 1918 en de communistische revolutie in 1917 werd Ismayil door de Roemenen bezet als buffer tegen de bolsjewieken.

De staatsraad, de Statul Tarii van Chisinau in Moldavië zag zich zelf als de wettige en legitieme vertegenwoordiger van de Bessarabische regio. Bij stemming werd het voorstel om de betrokken regio (dus Moldavië met Ismayil en Roemenië) een staatkundige eenheid te laten worden. Frankrijk, Italië en Groot–Brittannië waren voorstander. De inmiddels gevormde communistische Sovjet-Unie was tegen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog bezette het Rode leger Ismayil. Zodoende maakt Ismayil sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie vandaag de dag deel uit van Oekraïne

In 1954 werd de oblast Izmayil toegevoegd aan de oblast Odessa (dus zeg maar de provincie Odessa), in datzelfde jaar werd De Krim door Chroestjov weggeven aan de autonome republiek Oekraïne binnen de Sovjet-Unie. Op dag van vandaag is Izmayil nog steeds een strategische haven die zowel plaats biedt aan de Oekraïense marine (waar zowat niets meer van over is)  als aan de hedendaagse koopvaardij.

Vanwege het vermeende strategisch belang werd de haven van Izmayil door de Russen aangevallen en vonden er vernietigingen plaats. De juridische rechtmatigheid van deze aanvallen is in ieder geval overeenkomstig het internationaal recht niet aanwezig.

Oekraïense aanval op de haven van Novarossiysk, een tactische en symbolische daad

Die juridische rechtmatigheid overeenkomstig het internationaal recht is wel aanwezig bij de vergeldende en strategische aanval die Oekraïne met zeedrones (onbemande vaartuigen) uitvoerde op militaire doelen in de Russische haven van Novorossiysk, een van de grootste havens aan de Zwarte Zee.

Een oorlogsschip werd vol geraakt en kapseisde in de haven. Ter hoogte van de “boeg” op een zeedrone is een zware explosieve lading aangebracht, die bij impact een explosie veroorzaakt.

Bingo, de eerste aanval op deze Russische haven trof doel en verzwakte de Russische militaire kracht op de Zwarte Zee. Niet alleen omdat er een marineschip een lesje zinken voor gevorderden kreeg, maar ook omdat hiermee de zwakke punten in de Russische defensie c.q. marine en van haar eigen havens plus haar territoriale wateren bloot kwamen te liggen.

Het Griekse graan in Rusland heeft de tijd niet doorstaan

Maar de aanval op de haven van Novorossiysk draagt ook een zekere symboliek die amper besproken wordt. Eerst situeren we de haven van Novorossiysk. Het ligt in het uiterste oostelijk deel van de Zwarte Zee en is gelegen in de noordelijke Kaukasus, het ligt in de Krasnodar Krai (regio) en maakt deel uit van het zuidelijke federale district van Rusland. Eenvoudiger kunnen we het niet maken, wel complexer.

Novorossiysk en met inbegrip van de de ijsvrije Tsemes baai is eigenlijk een Griekse nederzetting stammende uit de oudheid.  De haven moest het destijds al hebben van graanoverslag. Bezien in het licht van de geschiedenis, kun je met recht spreken van de aanval op de haven van Novorossiysk ook een symbolische aanval is. Rusland maakt Oekraïense graanexport onmogelijk, dan grijpen we terug naar de geschiedenis. Dat element, de (verre) geschiedenis, zien we in dit conflict talloze malen terugkeren. Je kunt je zelfs afvragen of de geschiedenis een zekere en stabiele toekomst niet in de weg staat in de wetenschap dat het historisch besef in de betrokken regio ettelijke malen groter is dan het beetje “geschiedenis” dat bij ons onderwezen wordt waardoor geschiedvervalsing op de loer ligt en ook met regelmaat toeslaat (van de moeizaamheid in het onderwijzen van en de non-acceptatie van de lessen over de Holocaust aan allahtonen tot het objectief en emotieloos bespreken van de handelsvaart zoals de VOC).

De Romeinen hadden het een korte tijd voor het zeggen, toen kwamen de Khazaren en daarna werd het een onderdeel van het Byzantijnse Rijk en werd het gevoegd bij de provincie Cherson, dat, zoals we al eerder schreven ook een Griekse nederzetting was.

Britse vluchtelingen: De geschiedenis in omgekeerde vorm
De toen regerende Byzantijnse keizer Alexios bood tussen 1081 en 1118 onderdak aan Angelsaksische vluchtelingen die de veroveringen en het geweld door de Noormannen van het toenmalige Groot-Brittannië waren ontvlucht. Een daad van barmhartigheid. We zien nu een omgekeerde situatie waarin Oekraïners en dissidente Russen bij ons een stuk veiligheid en onderdak zoeken. Het kan verkeren.

De invloed uit het Italiaanse Genua

De havens aan de Zwarte Zee. Het waren van oudsher plekken van komen en gaan. Van handel en van oorlogen. Van barmhartigheid en liefde. Met als gemene deler tussen de haven van Ismayil en Novorossiysk, dat het beiden handelsposten waren van de toenmalige maritieme republiek Genua. 

Tot op de dag van vandaag is de stad met haar haven genaamd Genua nog steeds een maritieme factor die niet uit te vlakken is binnen de Italiaanse Republiek en Europa.

Een zicht op de haven van Genua leert dat we willen varen op zee en dat we handel willen drijven binnen Europa en buiten Europa. Van isolationisme komt nooit iets goeds.

Met conclusies:
1. Europese landen, republieken, vorstendommen, keizerrijken en koninkrijken waren door de eeuwen heen altijd nauw met elkaar verbonden.

2. Onrust  en oorlogen waren en zijn slecht voor de normale handel die landen met elkaar drijven. Handel verbindt. Toch moeten we ons een ding goed beseffen:

3. Het zich keren tegen de lege term “globalisme” is, als je echt goed nadenkt ook keren tegen je eigen gebruiken als een kop koffie of een kop thee drinken. Koffiebonen worden immers niet verbouwd op de akkers van Lutjebroek noch op de landerijen nabij Charleroi. De theeplantages vind je niet in Zelzate en ook niet in Amsterdam-West. Onze trotse VOC bracht ze naar ons toe, van verre. Of dacht u dat Ceylon de verzonnen naam was van een duister massagesalon?

4. Wie denkt dat Oekraïne en Rusland samen een grote “ver van mijn bed show is” heeft het mis. Er zijn wezenlijke verschillen en breuklijnen op het Europese continent. Sommige breuklijnen, niet allemaal, zijn te overbruggen. Daarover in een ander verhaal meer.