Timmermans krijgt gevoelige tik van president Macron en de binnenvaart bezorgt “klimaatpaus” averij

door Jan Schils

Omdat de opmars van het Russische leger door Oekraïne veel langzamer verloopt dan het Kremlin had verwacht, heeft president Poetin het roer omgegooid: meedogenloze en niets en niemand ontziende bombardementen op verschillende steden met veel burgerdoden.

Voert Poetin zijn lugubere plannen daadwerkelijk uit (hij zou niet de  eerste in het nauw gedreven dictator zijn die naar een laatste kans grijpt om zijn vel duur te verkopen), dan heeft hij zeer waarschijnlijk een krachtige westerse reactie te verwachten, die tot een nieuwe oorlog in Europa zou kunnen leiden.           

Gezien de heldhaftige tegenstand van het Oekraïense leger en bevolking  probeert Poetin nu ook de voedselketen in Oekraïne te vernietigen door opslagplaatsen voor voedsel en zelfs productiesites te bombarderen zoals kippenboerderijen en graanvoorraden.  Want in het kennelijk zieke brein van de Russische dictator is het idee opgekomen om massale hongersnood te veroorzaken en op die manier zijn tegenstanders dood te knijpen… Deze nieuwe manier van dood en vernieling zaaien is niet nieuw en dus ook geen strategische zet, die Poetin zelf heeft bedacht. Hij grijpt namelijk terug naar de “Holodomor”, de historische hongersnood die de Sovjets in de jaren dertig van de vorige eeuw moedwillig veroorzaakten en die miljoenen mensen het leven kostten. Holodomor is een samentrekking in het Oekraïens van de woorden vermoorden en honger. Het Sovjetregime creëerde destijds meer concreet een voedselcrisis en hongersnood in Kazachstan en Oekraïne door alle graanvoorraden in beslag te nemen, buitenlandse voedselhulp te verbieden en strenge reisbeperkingen op te leggen zodat zoveel mogelijk mensen van honger en dorst zouden sterven. Alleen al in Oekraïne kwamen in de jaren 1932-1933 tussen de 5,5 en 7,5 miljoen mensen om het leven onder wie grote aantallen vrouwen en kinderen.  

De verandering van tactiek door Poetin riep meteen vragen op over de voedselzekerheid, ook in de rest van de wereld. Het is voor iedereen duidelijk dat een verhoging van de landbouw- en voedselproductie absolute noodzaak is. Daarom is het onafwendbaar dat de klimaatpolitiek van de EU, de Green Deal en de Farm to Fork strategie aan de nieuwe situatie moet worden aangepast. Feitelijk een streep door de plannen van Frans Timmermans en de zijnen. De EU-lidstaten en het Europees Parlement zijn het daarover eens. De Europese top van de afgelopen dagen heeft dat nog eens bevestigd. Bovendien zijn de oorlogshandelingen in Oekraïne met alle branden, explosies en massale verplaatsingen van legermaterieel natuurlijk ook niet opgenomen in de berekeningen van de “klimatologische” planeconomen van het “Opperste Klimaat Bureau” van Timmermans.

Ondanks deze brede consensus is er toch een stoorzender in Brussel actief in de persoon van deze Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie en internationaal vooral bekend als zich zelf onfeilbaar achtende en geen kritiek duldende klimaatpaus van Europa. Twijfels over- en aanvallen op zijn boer tot bord-strategie (Farm to Fork) kon hij tot voor kort gemakkelijk de baas. Hij zet tegenstribbelende boeren steevast als dom en onverantwoord in de hoek. Ook politici, wetenschappers en agrarische experts, die twijfelen aan zijn strategie om de rol van de landbouw sterk terug te dringen door het Europese landbouwareaal en het aantal boeren en de landbouwproductie fors te verminderen, zijn voor hem van een andere planeet afkomstig. De oorlog in Oekraïne met o.m. desastreuze gevolgen voor ’s lands boeren en de landbouw, zowel in het land zelf als in de rest van Europa, is voor Timmermans geen reden om zijn peperdure klimaatambities te temperen of bij te stellen.

Ook niet, nu door de oorlog in Oekraïne een totaal andere situatie is ontstaan, waarbij Europa focust op voedselzekerheid, die onhaalbaar zal zijn als des plannen van Timmermans over het fors terugdringen van de Europese landbouwproductie niet worden ingetrokken. Volgens EU-landbouwcommissaris Wojchiekowski moeten de Green Deal en de Farm to Fork-strategie voor onbepaalde tijd in de ijskast, maar Timmermans wil onverminderd doorgaan met zijn vergroeningsplannen voor de landbouw.

Timmermans heeft nu onverwacht tegenwind gekregen vanuit Parijs. De Franse president Emmanuel Macron wil de landbouwproductie namelijk weer prioritair maken boven de ecologische doelstellingen van de Green Deal en de Farm to Food politiek van Timmermans. De Europese Commissie was eerst verdeeld maar het aantal commissarissen dat de visie van Macron deelt heeft inmiddels de meerderheid. Dezer dagen presenteerde Macron zijn plannen voor een “sterker Europa”, waarin hij de landbouw en voedselzekerheid en industrie van cruciaal belang noemde. Franse president wil de Farm-to-Forkstrategie op de schop.  

“Europa kan zich niet veroorloven om minder te produceren”, luidde de boodschap van Macron. In het slotdocument van de Europese top in Versailles twee weken geleden luidde het al: “We zullen onze voedselzekerheid verbeteren door onze afhankelijkheid van geïmporteerde landbouwproducten en inputs af te bouwen.” De Europese Top van Brussel heeft dat bevestigd. Timmermans houdt voet bij stuk en uitte een soort wanhoopskreet, die echter niet door de Europese Top werd verhoord. Timmermans: “Geloof alsjeblieft in de illusie dat voedselproductie geholpen is door ze minder duurzaam te maken, door de Farm-to-Forkstrategie niet door te voeren en door de landbouw niet meer duurzaam te maken op het vlak van natuur en voedselproductie.”

Ook in het Europees Parlement haalde Timmermans bakzeil. Dat deed aan de vooravond van die Europese Top een oproep die haaks stond op het stokpaardje van Timmermans. Volgens het parlement moet de Europese Unie vanwege de oorlog in Oekraïne haar landbouw- en voedselproductie opvoeren om de Europese en wereldwijde voedselzekerheid te garanderen. CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik stond aan de oorsprong van de verklaring en reageerde tevreden: “Dit is een helder signaal van het Europees Parlement: voedselzekerheid moet opnieuw centraal worden gesteld in het EU-beleid. Zonder voldoende voedsel geen vrede. Er is meer ruimte voor en steun aan onze boeren, tuinders en vissers nodig om dit te realiseren.

Wij moeten dreigende hongersnoden voorkomen. Door de oorlog in Oekraïne is echt álles veranderd. Daarom moeten zowel de bestaande wetgeving alsook de tenuitvoerlegging van de Green Deal kritisch tegen het licht worden gehouden.” Zij benadrukte dat de “van boer tot bord”- en biodiversiteitsstrategieën – volgens eerdere wetenschappelijke effectbeoordelingen – de EU-voedselproductie drastisch zullen verlagen: “Deze strategieën moeten daarom onmiddellijk de ijskast in! De doelstellingen ervan moeten worden heroverwogen.”

Het Parlement steunde ook de oproep van Schreijer-Pierik om als EU in te zetten op duurzame innovatie, met name door groene kunstmestvervangers uit verwerkte dierlijke mest toe te staan. “Dit is noodzakelijk om onze afhankelijkheid van CO2-intensieve en chemische kunstmest te verminderen”, aldus Schreijer-Pierik.

Concreet heeft de Europese Top van de afgelopen dagen wel de portemonnee geopend voor een steunpakket van 500 miljoen euro om de boeren te ondersteunen die het meest getroffen worden door de kostenstijgingen. Voor de Nederlandse boeren komt 8 miljoen euro ter beschikking. De Europese Commissie zal erop toezien dat dit geld ook echt bij de boeren terecht komt.

Ook mag, in tegenstelling tot wat Timmermans wilde, braak liggend land  voor de landbouwproductie worden gebruikt. Het gaat om 4 miljoen hectare grond die niet meer in gebruik mocht worden genomen op een totale oppervlakte aan landbouwgronden in de EU van een kleine 175 miljoen hectare.

Ook de binnenvaart keldert en torpedeert beleid Timmermans

De binnenvaartsector in Europa (IWT / Inland Waterways Transport) heeft felle kritiek geleverd op het beleid van de nationale en Europese overheden en hun beleidsmedewerkers. De binnenvaart (nationaal of Europees) heeft politiek echter weinig in de pap te brokkelen en kan geen vuist maken om haar eisen kracht bij te zetten. Omdat gevaren wordt met eigen schepen kunnen de schippers zelden actie voeren zoals de boeren of de vissers. Ze zouden zich zelf financieel alleen maar de das omdoen. . Soms laat de binnenvaart toch van zich horen. Zo heeft IWT gewaarschuwd dat het “Fit for 55-pakket” van Frans Timmermans, de doelstellingen van de “Green Deal” van de EU, d.w.z. Europa tegen 2050 CO2 neutraal maken via een strategie voor duurzame en slimme mobiliteit en de lancering van het actieplan NAIADES III, zou kunnen ondermijnen. NAIADES is een Europees steunprogramma voor de binnenscheepvaart, maar de Europese Commissie schittert door afwezigheid als het op het nemen van concrete maatregelen aankomt. Ook Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Commissie en verantwoordelijk voor het klimaatbeleid van de Commissie, stelt zich op zijn minst terughoudend op.

Hoewel de binnenvaartsector de doelstellingen van de Green Deal en de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit steunt, constateert zij dat het “Fit for 55”-pakket niet op deze beleidslijnen is afgestemd. Op 24 juni 2021 heeft de Commissie haar NAIADES III-programma bekendgemaakt. Het gaat meer bepaald om een ambitieus “Actieplan voor de binnenvaart 2021-2027”, dat aansluit bij haar strategie voor duurzame en slimme mobiliteit. Het actieplan is toegespitst op twee kerndoelstellingen: meer goederenvervoer overhevelen naar de binnenwateren en de sector op een onomkeerbaar pad zetten naar zero emissie.

Verwacht wordt dat de voorgenomen verhoging van het aandeel van de binnenvaart in het totale vervoert aanzienlijk zal bijdragen tot een algemene daling van emissie van broeikasgassen door het vervoer. De binnenvaartsector is bereid de nodige stappen te zetten op weg naar een zero emissie door veel grotere volumes aan goederen en passagiers over de waterwegen te vervoeren.

Binnen de Europese Commissie wordt gedacht aan een minimum belastingniveau voor energieproducten, die worden geleverd voor gebruik als brandstof voor schepen en voor elektriciteit, die rechtstreeks wordt gebruikt voor het opladen van elektrische schepen.

Met karikaturale en satirische conclusie:

Intussen heerst er in veel sectoren de gedachte dat het toedienen van raketbrandstof aan de persoon van Frans Timmermans vrij van BTW, accijnzen en energiebelasting mag zijn, zolang het maar voor het bestemde doel door Frans Timmermans zelf gebruikt wordt. “Houston, we have a solution”.