Tragedies en Crime: Ook ter zee gaat de bestrijding met de tijd mee

door Jan Schils

Alleen al deze week: De uitbraak van een helse brand op het inmiddels stuurloze RORO schip Felicity Ace, volgeladen met splinternieuwe auto´’s in de buurt van de Portugese eilandengroep Azoren, het zinken met de nodige dodelijke slachtoffers van de Spaanse visserstrawler Villa de Pintanxo uit Galicië zo’n 450 kilometer uit de kust van het Canadese Newfoundland, en nu weer de ramp met een ferry nabij het Griekse Corfu met 12 vermisten.

Redden wat er te redden is, maar als het misgaat, kan het goed misgaan. De scheepvaart is en blijft altijd kwetsbaar voor incidenten en catastrofes.

Maar dat niet alleen. Of het nu om scheepsrampen gaat of om visserijcontroles of periodes van internationale spanningen, we kunnen niet zonder real time informatie over wat er op zee gebeurt. Groots, weids, diep……en vaak met lange afstanden die moeilijk snel te overbruggen zijn.

Verdrietig genoeg waren we het nieuws voor, want we hadden een klein verhaal over maritieme veiligheid in de planning en opeens, kort op elkaar vonden er een aantal incidenten plaats. Wat tot nu toe (door een gebrek aan belangstelling bij de mainstream media) onvoldoende is doorgedrongen tot de doorsnee Europese burger is het feit dat de Europese Unie zich wel degelijk bezighoudt met wat er op zee gebeurt. Het verbeteren van de informatie-uitwisseling tussen overheidsinstanties in de lidstaten is al geruime tijd een van de belangrijkste strategische doelstellingen van de EU.

We laten u kennismaken met CISE (Common Information Sharing Environment of gemeenschappelijke gegevensuitwisselingsstructuur) een EU-initiatief dat een gedecentraliseerd kader biedt voor de uitwisseling van informatie van punt tot punt over sectoren en grenzen heen. Veel nationale autoriteiten met verantwoordelijkheden op het gebied van maritieme bewaking zijn bij dit initiatief betrokken.

De belangrijkste taak van CISE bestaat erin de Europese en nationale maritieme bewakingssystemen interoperabel te maken, zodat alle betrokken autoriteiten automatisch en beveiligd informatie kunnen uitwisselen.

De nationale autoriteiten, die veel verschillende operationele bewakingstaken uitvoeren, hebben rechtstreeks baat bij de aansluiting op de CISE in diverse sectoren zoals veiligheid en beveiliging van het zeevervoer, visserijcontrole, paraatheid voor= en bestrijding van verontreiniging van de zee, bescherming van het mariene milieu, douane- en grenscontrole en algemene wetshandhaving. De CISE heeft in feite zicht op alle activiteiten die op zee worden uitgevoerd en die gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid, de beveiliging, de economie of het milieu van de EU en haar lidstaten.

De ontwikkeling van de CISE begon in 2009 en werd sindsdien verfijnd en verder ontwikkeld. In 2019 begon een overgangsfase onder de vleugels van het Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid (EMSA), waarbij de meeste lidstaten en EU-agentschappen betrokken zijn. Het JRC (Joint Research Center van de Europese Unie) zorgde voor technologische en wetenschappelijke steun. De Europese Commissie stuurde en controleerde het hele proces.

Een CISE-stakeholdersgroep werd als bestuursorgaan aangewezen voor de overgangsfase bestaande uit deskundige vertegenwoordigers van de EU-landen. Andere leden, die tot de groep toetraden, waren de Europese Commissie, de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO), het Europees Defensieagentschap (EDA), het Europees Visserijagentschap (EFCA), het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA), het Europees Grens- en kustwachtagentschap (Frontex) en het Satellietcentrum van de Europese Unie (SatCen).

Een subgroep maritieme veiligheid en bewaking (MSEsG) van deskundigen van de lidstaten en de Europese Raad werden betrokken bij de strategische en politieke aansturing van de CISE-overgangsfase.

Een belangrijke actie die werd ondernomen was EUCISE 2020, een Europees project voor veiligheidsonderzoek. Bij EUCISE 2020 waren 40 partners uit 16 kuststaten van de EU/EER (Europese Economische Ruimte) betrokken. De opdracht was een politiek, organisatorisch en juridisch klimaat te creëren om informatie-uitwisseling tussen de relevante maritieme sectoren/gebruikersgemeenschappen mogelijk te maken.

EUCISE 2020 wordt beschouwd als een cruciale mijlpaal in de routekaart voor de uitvoering van de gegevensuitwisseling, die het mogelijk maakt het netwerk ervan te ontwikkelen en te testen op basis van bestaande bewakingssystemen/netwerken.

EMSA doet gedetailleerd onderzoek naar zeevaartongelukken

Het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) staat in voor technische bijstand en praktische hulp voor meer veiligheid en betere beveiliging op zee. Het agentschap treedt preventief op, bijvoorbeeld voor handhaving en evaluatie van bepaalde wetten. Ook stelt het agentschap speciale schepen ter beschikking om na een ramp de olievlekken op te ruimen. Het spoort ook vervuiling op zee op door satellietbewaking. Het EMSA biedt regeringen en andere overheden gedetailleerde, betrouwbare, real time-informatie over wat er op zee gebeurt. Het EMSA houdt zich ook bezig met scheepsrapportage, aardobservatie, geïntegreerde maritieme informatie, bestrijding van verontreiniging en havenstaatcontrole.

Door de ruime ervaring op juridisch en operationeel vlak met allerlei veiligheids- en beveiliging gerelateerde zaken heeft het EMSA veel kennis opgebouwd en weet het hoe het problemen in de praktijk kan aanpakken. Het agentschap voert technische inspecties uit bij classificatiebureaus, die door EU-landen erkend zijn.  Ook inspecties van maritieme opleidingen en certificeringssystemen in landen buiten de EU behoren tot het takenpakket. Het houdt toezicht op de inspectie van schepen in EU-havens en op nationale monitoringsystemen voor de scheepvaart. Ook zorgt het EMSA voor gedetailleerd onderzoek naar zeevaartongelukken in de hele EU. Wereldwijd ondersteunt het EMSA de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) en landen aan de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, in het kader van het Europese nabuurschapsbeleid.

Verzekeraar Allianz waarschuwt voor scheepsbranden

Met het in brand vliegen van het RoRo-schip Felicity Ace en de brand aan boord van de ferry voor de kust van Corfu, die inmiddels gekapseisd is vraagt de verzekeraar Allianz dringend aandacht voor het brandgevaar aan boord van de oceaanreuzen.

Branden aan boord van zeeschepen zijn geen novum en leiden vaak tot een groot verlies aan mensenlevens en zoals de Duitsers het noemen “Sachschaden” (zaakschade).